بررسي ساختار داستان غنايي- حماسي زال و رودابه (با تكيه بر جنبه هاي غنايي آن)

The Study of lyrical-epic Structure of the Story of Zal-va-roudabeh Regarding it lyrical Aspects

داستان زال و رودابه، نخستين داستان عاشقانه ي شاهنامه ي فردوسي است كه شكل غنايي حماسي دارد و در آن عشق زميني به صورت طبيعي و منطقي جلوه يافته است. بايد توجه داشت كه در چنين داستان­ هايي، شاعر در جريان روايت و انتقال ميراث گذشتگان به نسل­ هاي بعدي چندان تصرف نمي ­كند و كمتر عواطف و احساسات خود را بروز مي­ دهد اما از حيث توصيف و صور خيال كه بيانگر ميزان قدرت و مهارت شاعر در سرودن شعر است، مي ­كوشد تا به شيوه ي هنري به بيان وقايع و رويدادهاي داستان بپردازد. در اين نوشتار، ساختار داستان زال و رودابه با تكيه بر جنبه­ هاي غنايي آن، به شيوه ي توصيفي تحليلي در دو بخش مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. بخش نخست به تركيب و بافت داستان اختصاص دارد كه شامل قالب، موضوع و شيوه ي بيان، گفتگوها، شخصيت­ ها و قهرمانان داستان مي­ شود كه تقريباً تمامي مولفه­ هاي شعر غنايي را از اين حيث داراست. در بخش دوم به مساله توصيف و نقش صور خيال در حماسي يا غنايي كردن داستان پرداخته شده است. در برخي موارد از جمله مجاز مرسل و تشبيه با توجه به بسامد اين دو عنصر، داستان شكل حماسي غنايي خود را حفظ كرده است. ولي از لحاظ استعاره ي مصرحه، غلبه با جنبه ­هاي غنايي است و بيشتر استعاره­ ها مربوط به معشوق (رودابه) است. از حيث كنايه نيز غلبه با كناياتي است كه داراي مفهوم حماسي است.

The story of Zal-va-Roudabeh is Ferdowsi's first love story in Shahname that is lyrical-epic and in which the romance is reflected naturally and logically. It should be noticed that in such stories‚ the poet doesn’t usually interfere in narrating and transferring the ancients' heritage to the next generations and he reveals his feelings and emotions less; but from the view of description and imagination forms that state the poet's skill and ability in composing the poem‚ he tries to state the happenings of the story in an artistic style. In the present study, the structure of Zal-va-Roudabeh story, regarding its lyrical aspect, have been examined in two parts using the descriptive – analytic method. The first part allocates to the combination and the context of the story which includes: the form‚ the topic and the way of expression‚ conversations‚ characters and heroes of the story and contains all the elements of a lyrical poem. In the second part of the story‚ the role of the forms of imagination in making epic or lyrical story is described. In some cases‚ such as metonymy and simile‚ the story has kept its epic – lyrical form in accordance with their frequency but considering the metaphor‚ lyrical aspects are dominant and most of the metaphors are devoted to the beloved (Roudabeh). Considering the allusion, the allusions with the epic concept are dominant