بررسي و مقايسه گونه‌هاي مورد چراي دام اهلي(گوسفند و بز) و وحشي(آهو) در مراتع استپي منطقه پشتكوه استان يزد

Assessing the Species Grazed by Wildlife (Gazelle) and Livestock (Sheep & Goat) in Steppe Rangelands of Poshtkoh Region of Yazd Province, Iran

به‌منظور بررسي گونه‌هاي مورد چراي دام اهلي و حيات وحش و تعيين سهم هر كدام از علوفه مراتع منطقه پشتكوه يزد، ترجيح اين دو دسته دام در انتخاب گياهان و قسمت‌هاي مختلف گياهان انتخاب شده، مطالعه گرديد. اين بررسي در دو رويشگاه مرتعي واقع در دو تيپ گياهي (Boiss.)Sojak Scariola orientalis ،Artemisia sieberi Besser و Aellenia subaphylla (C.A.Mey.)Aellen ، Artemisia sieberi كه توسط مركز تحقيقات يزد در قا لب طرح ملي ارزيابي مراتع مناطق مختلف آب وهوايي احداث شده بود اجرا گرديد. دو مكان مرتعي مورد بررسي از ميان ديگر مكان‌هاي مرتعي احداث شده به گونه‌اي انتخاب شدند كه داراي بيشترين تشابه در پوشش گياهي باشند(با ميزان تشابه 72 درصد). مكان دشت كالمند در منطقه قرق كالمند بدون چراي دام اهلي (گوسفند و بز) و مورد چراي آهو است و مكان ديگر با نام جاده دهشير مورد چراي دام‌هاي اهلي است.آمار برداري از پوشش گياهي در هردو رويشگاه نشان داد كه گزينش هر دو دسته دام؛ چه در موردگياهان و چه قسمت‌هاي مختلف گياهان مشابه است. هر دو دسته دام به گونه‌هايي مثل Artemisia sieberi و Scariola orientalis و L. Bromus tectorum و Stipa barbata Desf.و (Forsk.)A schers. Et Schwein Noaea mucronata و Launaea acanthodes(Boiss)o.Kuntze علاقه‌مند بودند و از گونه‌هايي مثل Astragalus albispinus L. و (Jaub.& spach)Boiss Acantholimon scorpiurs به‌علت خشبي و خاردار بودن چرا نكرده بودند. هردو دسته دام علاقه‌مند به چرا از جوانه‌هاي تازه روئيده، برگ‌هاي تازه، گل و به‌طور كلي قسمت‌هاي غير خشبي كه در قسمت‌هاي خارجي گياهان قرار داشتند، بودند. با استناد بر نتايج اين تحقيق پيشنهاد مي‌شود كه در براورد ظرفيت چراي مراتع منطقه پشتكوه يزد به‌علت ترجيح مشابه دام اهلي و حيات وحش ميزان نياز علوفه حيات وحش منطقه تعيين و از ظرفيت چراي مراتع منطقه كم شود.

Species which were grazed by livestock and wildlife in range sites and the portion taken by each animal were the subject of this study. Two sites occupied with Scariola orientalis (Boiss.) Sojak and Artemisia sieberi Besser and another with Aellenia subaphyla (C.A.Mey.)Aellen and Artemisia sieberi were selected for the study. These sites were already established by Yazd Research Center for Agriculture and Natural Resources. Sites should be covered with similar vegetation (72% similarity), as much as possible indeed. One site, by the name of Kalmand, is a protected area and is exclusively grazed by Iranian gazelle, while the other, Jadehdehshir, by sheep and goat. Results of the study show that the selection of species is the same by these animals. Both are interested in the following species: Artemisia sieberi, Scariola orientalis, Bromus tectorum L, Stipa barbata Desf. , Noaea mucronata (Forsk.) A schers.et Schweinf, and Launaea acanthodes (Boiss.)o.Kuntze. On the contrary, species such as Acantholimon scorpiurs (Joub. &Spach) Boiss, Astragalus albispinus L were not taken by the animal for their woody stems and thorny branches. Fresh and non woody parts of the plants were grazed by both types of animal. Similarity between grazing behavior of wildlife and livestock in Yazd province shows that wildlife feed requirement should be seriously taken into account when grazing capacity of rangelands is to be evaluated.