پند منظوم در ادب عالمانه

شناخت افكار و انديشه شاعران، مهم ترين ابزار رسيدن به انديشه و تفحص در اوضاع تاريخي و اجتماعي آنان است. آثار ادبي هر ملتي همچون گنجينه اي پربها در تحرك انديشه و احساس مخاطب خود، نقش بسزايي دارد. شاعران هر عصر در شكوفايي اذهان عمومي نقش موثري داشته و تلاش نموده اند تا در آموزش و تعليم انسان براي داشتن زندگي بهتر و بهره وري از عرض زندگي مفيد، او را ياري نمايند. عينيت بخشي به معارف ذهني از رسالت هاي مهم ادبيات تعليمي است. اشعار پندآموز كه سراسر حكمت و اندرز است، موجب عبرت مخاطب مي گردد. گاه كلام شاعر با تشويق و ترغيب همراه است و گاه با تحذير. ديوان شاعران سرزمين ما گنجينه اي از گوهر هاي پندآموز و مشحون از رموز زندگي اجتماعي و طرق مختلف كسب معرفت و معاشرت است. در اين مقاله تلاش شده است تا نيم نگاهي به روند و اوج و افول ابيات تعليمي در آثار شاعران، از آغاز تا قرن هشتم انداخته شود و علل بروز و ظهور اين نوع ادبي در ادبيات ايران مورد واكاوي قرار گيرد. هدف از اين پژوهش تاثير بسزاي تعليم و تربيت بزرگان ادب، بر رشد و بالندگي مردم است. نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه سير تحول ادبيات تعليمي از آغاز تا قرن هشتم روندي رو به رشد داشته است و شاعران از روش هاي ارشاد و راهنمايي، استدلال و پند و اندرز، تذكر، ترغيب، تكريم، تنبيه، تنذير، گفتگو و موعظه براي تعليم و تربيت بهره برده اند.