پي رنگِ تعليم (سنجش تطبيقي باب «شير و گاو»، در سه تحرير از كليله و دمنه با تكيه بر عنصر داستاني پي رنگ)

مروري بر تعاريف نويسندگان فرنگي و ايراني درباره طرح (پي رنگ)، نشان از اهميت انكارناپذير آن در بررسي و تحليل كيفيت «پرداخت داستاني» انواع روايت (از قصه هاي كهن تا روايات مدرن و پسامدرن دارد. از اين منظر، اين مقاله مي كوشد قصه «شير و گاو» را در سه روايت از كتاب هاي كليله و دمنه بهرام شاهي، داستان هاي بيدپاي و انوار سهيلي بررسي كند و با بيان چارچوب كلي سه روايت مورد بررسي، تفاوت ها و شباهت هاي پي رنگ ميان روايت ها در اين سه كتاب را بيان كند تا از اين رهگذر، همگرايي ها و تفاوت هاي اين سه مولف/متن در امر تعليم را در نگرشي مطابقه اي آشكارتر سازد. مهم ترين ويژگي داستان در هر سه كتاب، بيان داستان هايي به عنوان تمثيل بر درستي و روايي سخن خويش از زبان اشخاص مختلف است. در اكثر قريب به اتفاق اين داستان ها، شخص گوينده در پايان داستان نتيجه مورد نظر خود را با جملاتي مانند «اين مثل را بدان گفتم/ آوردم كه ...» بيان مي كند. در پايان اين كنكاش دريافتيم كه در هر دو روايت قديم تر (كليله و دمنه و داستان هاي بيدپاي)، از الگوي عطف دو شخصيت اصلي داستان كه به ترتيب اثرگذار اصلي (فاعل اصلي) و اثرپذير اصلي (منفعل اصلي) هستند، پيروي مي كنند؛ اما در روايت سوم (انوار سهيلي)، همان عنوانِ اخلاقيِ باب، عنوان روايت نيز هست و اين الگو در تمامِ ابواب كتاب رعايت شده است و نشان از نگاهِ اخلاقي كتاب و زمينه هاي فكري نويسنده كتاب انوار سهيلي به عنوان يك معلم اخلاق دارد.