بررسي هم بستگي و تكرارپذيري آماره هاي پارامتري و چندمتغيره پايداري عملكرد دانه در جو ديم

Study on Correlation and Repeatability of Parametric and Multivariate Statistics of Grain Yield Stability in Rainfed Barley

اثر متقابل ژنوتيپ × محيط يكي از مسايل پيچيده برنامه هاي به نژادي براي تهيه ارقام پر محصول و سازگار به شمار مي رود. روش هاي زيادي براي تجزيه اثر متقابل ژنوتيپ× محيط ارايه شده است. هدف از اين تحقيق ابتدا انتخاب برترين و پايدارترين ژنوتيپ جو مناسب كشت در مناطق ديم نيمه گرمسير كشور بوده و سپس تعيين روابط متقابل بين پارامترهاي پايداري مختلف، رابطه آنها با عملكرد دانه و تكرارپذيري اين پارامترها طي سه سال متوالي است. عملكرد دانه 18 ژنوتيپ جو در 4 منطقه از ايران به مدت 3 سال (86-1384) با طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با 4 تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. سه دسته داده براي تعيين روابط بالا به كار گرفته شد. اولين دسته داده عملكرد ژنوتيپها در 4 منطقه طي يك سال در مجموع 3 سري) بود. دومين دسته داده مربوط به عملكرد ژنوتيپ ها طي دو سال در مجموع 3 مري) و سومين دسته هم عملكرد ژنوتيپ ها در مناطق مختلف طي 3 سال مورد آزمايش بود. نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه آماره هاي واريانس شوكلا و اكووالانس ريك همبستگي مثبت و بسيار معني داري با هم دارند ولي هر دو پارامتر با ميانگين عملكرد دانه همبستگي نشان ندادند. پارامترهاي ضريب رگرسيون، واريانس محيطي و ضريب تغييرات هم بستگي بالايي در سال هاي منفرد و جفتي با هم داشتند ولي باز هم با ميانگين عملكرد هم بستگي نشان ندادند. هم چنين پارامتر ASV هم بستگي بالايي را در چند سال با اكووالانس ريك نشان داد. ارزيابي تكرارپذيري آماره هاي مختلف نشان داد كه آماره هاي پايداري واريانس شوكلا، اكووالانس ريك، ASV و SIPC1 تكرارپذيري بالايي را در سال هاي مختلف اجراي آزمايش نشان دادند و توصيه مي شود كه از تعداد آماره بيشتري از جمله روش هاي ناپارامتري براي تعيين تكرارپذير بودن آماره ها استفاده شود.

Multi-environment trial data are required to obtain stability performance parameters as selection tools for effective cultivar evaluation. The interrelationship among several stability parameters and their associations with mean yield, along with the repeatability of these parameters in consecutive years was the objective of this study. Barley yield data of 18 cultivars, proprietary of Dryland Agricultural Research Institute, evaluated in 12 locations over 2005-2007 in three locations of Iran was used for the combined analysis of variance in three datasets. I: Across locations in a single evaluation year (dataset A), II: Across locations in each of two single evaluation year (dataset B), III: Across all locations in three years (dataset C). For each dataset, cultivar phenotypic variance and other statistics were appropriately partitioned in its components. The interrelationship among the parameters and their associations with mean yield based on Spearman rank correlation was studied in each of the three single evaluation years (dataset A). Rank correlation coefficients were also used as estimates of the repeatability of these stability parameters across two year combinations (dataset B). The parameters 2 σi Shukla and 2 Wi were consistently highly correlated with each other but not with mean yield in all single and pair evaluation years. The parameters bi , 2 Si and CV were consistently highly correlated with each other but not with mean yield in all single and pair evaluation years. Result showed that Shukla variance, Wricke ecovalence, SIPC1 and ASV AMMI stability statistics have high repeatability. Thus it is suggested that more stability statistics especially nonparametric methods be used for determination of repeatability methods.