بررسي برخي صفات فيزيولوژيك و عملكرد ده رقم گندم نان در دو رژيم آبياري

Evaluation of Some Physiological Traits and Grain Yield of Ten Iranian Bread Wheat Cultivars Under Two Irrigation Conditions

اين پژوهش به منظور ارزيابي صفات زراعي و فيزيولوژيك و پتانسيل عملكرد 10 رقم گندم به صورت طرح كرت هاي يك بار خرد شده با 3 تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان اجرا شد. عامل اصلي را تيمارهاي رطوبتي معمول و تنش (به ترتيب آبياري پس از 70±3 و 130±3 ميلي متر تبخير از تشت تبخير كلاس A) و عامل فرعي را ارقام گندم تشكيل دادند. تنش رطوبتي تاثير معني داري را بر تمام صفات به جز وزن هزار دانه، شاخص برداشت، وزن ويژه برگ، سهم توزيع مجدد، تفاوت وزن پدانكل در دو مرحله گرده افشاني و رسيدگي داشت. تفاوت بين ارقام در شرايط تنش رطوبتي به جز براي كلروفيل b و نسبت كلروفيل a به b براي ساير صفات معني دار بود. تفاوت بين ارقام در شرايط معمول به جز براي كلروفيل b، نسبت كلروفيل a به b، شاخص برداشت و سهم توزيع مجدد از نظر ساير صفات معني دار بود. ضرايب هم بستگي فنوتيپي و ژنتيكي بين عملكرد دانه با شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله، محتواي نسبي آب، كلروفيل a و مجموع كلروفيل هاي a و b در هر دو شرايط مثبت و معني دار و با سرعت از دست دادن آب منفي معني دار بود. در شرايط تنش همبستگي مثبت و معني داري بين وزن پدانكل در مرحله ظهور سنبله دهي و تفاوت وزن پدانكل در مراحل سنبله دهي و رسيدگي فيزيولوژيك با عملكرد دانه و محتواي نسبي آب ديده شد. بر مبناي رگرسيون مرحل هاي در شرايط تنش رطوبتي سرعت از دست دادن آب، شاخص برداشت و محتواي نسبي آب در مجموع 95 درصد از تغييرات عملكرد دانه را تبيين نمودند. طبق نتايج رگرسيون مرحله اي در شرايط معمول كلروفيل a، ارتفاع بوته و محتواي نسبي آب بيش از 90 درصد از تغييرات عملكرد دانه را تبيين نمودند. نتايج حاصل از تجزيه ضرايب مسير حاصل از ضرايب هم بستگي فنوتيپي بين صفات عملكرد دانه با صفات موجود در مدل رگرسيون نشان داد كه در شرايط تنش شاخص برداشت و در شرايط معمول كلروفيل a بالاترين اثر مستقيم مثبت را بر عملكرد داشتند.

This study was conducted in Research Farm of Isfahan University of Technology to evaluate some of the agronomic and physiological traits and grain yield potentials of ten bread wheat cultivars using a split plot design with three replications. Main and sub plot consisted of optimum and stress moisture treatments (irrigation after 70±3 and 130±3 mm evaporation from class A pan) and wheat cultivars, respectively. The results of analysis of variance revealed significant effect of moisture treatments on all traits except 1000-grain weight, harvest index, specific leaf weight, assimilate redistribution and difference of peduncle weights at heading. Significant differences were found among genotypes in the stress condition except for chlorophyll b and chlorophyll a to b ratio. Significant differences were detected among genotypes in optimum moisture condition for all characters, except for chlorophyll b, chlorophyll a to b ratio, harvest index and assimilate redistribution. Grain yields in two moisture conditions had significant positive phenotypic and genetic correlations with harvest index, number of grain/spike, RWC, chlorophyll a and sum of chlorophylls a and b and had significant negative correlation with RWL. Significant positive correlation was observed between peduncle weight at heading stage and difference of peduncle weights at stages heading and maturity with grain yield and RWC in moisture stress condition. The results of path analysis for phenotypic correlation coefficients between grain yield and their corresponding traits in the regression model showed that in stress condition harvest index had the highest direct and positive effect on grain yield and in non stress condition chlorophyll a had the highest direct and positive effect on grain yield. Results of stepwise regression analysis in non stress condition revealed that chlorophyll a, plant height and harvest index explained more than 90% of grain yield variability. Based on stepwise regression analysis in non stress condition, RWL, harvest index and RWC explained 95% of grain yield variability.