جايگاه ديپلماسي اقتصادي در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران: مطالعه موردي (دفاع مقدس)

Economic Diplomacy in Foreign Policy of I. R. Iran: the Case Study of Imposed War

در فرايند تكامل جهاني شدن، اقتصاد اهميت فزاينده اي يافته و بازيگران متعدد دولتي و غيردولتي به عرصه ديپلماسي وارد شده اند؛ پديده اي كه از ديد ديپلماسي سنتي مغفول مانده بود. اين مقاله بنا دارد زمينه ها، چالش ها و جايگاه ديپلماسي اقتصادي در سياست خارجي دوران دفاع مقدس را مورد بررسي قرار داده و به اين سئوال پاسخ دهد كه ديپلماسي اقتصادي از چه جايگاهي در سياست خارجي برخوردار بوده و با چه چالش هايي مواجه گرديد؟ به دليل حاكميت منطق اقتصاد جنگي و ملاحظات سياسي، اولويت موضوعات داخلي بر موضوعات بين المللي و افزايش نقش دولت در اقتصاد ناشي از عدم انطباق منطق هاي حاكم بر سياست خارجي با منطق هاي دروني حاكم بر جهاني شدن، ديپلماسي اقتصادي از جايگاه و نقش محوري برخوردار نبوده است. در اين دوره اقتصاد به عنوان ابزاري در دستان دولت بود كه تلاش مي كرد از طريق به كارگيري آن اهداف سياسي و امنيتي ناشي از ضرورت هاي دفاعي را تامين نمايد.

The present article aims to study the grounds, challenges and status of economic diplomacy in foreign policy of the I. R. Iran during the imposed war. The paper reflects that, due to domination of wartime economic priorities and political considerations, priority of internal issues over international issues, and increasing role of government in managing the national economy, economic diplomacy was not a key point in the country during the wartime. During this period, economy was an instrument in the hand of government whose efforts were to employ this instrument to provide political stability, national security, as well as the defense goals.