گونه شناسي سياست خارجي تركيه در خاورميانه

A Typology of Turkey's Foreign Policy toward Middle East

اصل عدم دخالت در مسائل خاورميانه به عنوان اولويت استراتژي سياست خارجي تركيه در بيشتر دوران قرن بيستم مطرح بود. اما در طول دهه گذشته، تركيه به طور قابل ملاحظه اي از سنت كماليستي و درون گراي خود فاصله گرفته و تبديل به يكي از بازيگران فعال و تاثيرگذار در منطقه شده است. از اين رو بعد از به قدرت رسيدن حزب عدالت و توسعه در سال 2002 تركيه در چارچوب استراتژي مشكلِ صفر با همسايگان، روابط نزديك تري را با رقباي ديرينه خود يعني سوريه، جمهوري اسلامي ايران و عراق برقرار نمود. همچنين آنكارا در حل اختلافات بين رژيم صهيونيستي و سوريه (2010-2008) و همين طور پرونده هسته اي ايران نقش ميانجي به خود گرفت. روابط ديپلماتيك تركيه با ايران و گروه فلسطيني حماس موجب ايجاد اختلافاتي با آمريكا و رژيم صهيونيستي شد و اين ابهام را به وجود آورد كه آيا تركيه تمايلات غربي خود را كنار گذاشته و به اسلام گرايي متمايل شده است و يا اين كه اين تنها يك حركت ديرهنگام به سمت شرق براي كامل كردن حلقه روابط خارجي تركيه است. اكنون، اين سئوال مطرح است كه چگونه مي توان سياست خارجي نوين تركيه را براساس چنين رويكردي در قبال تحولات اخير منطقه، توصيف و درك نمود. در اين نوشتار سعي بر آن است تا با شناخت لايه هاي زيرين موثر بر چرخش تركيه در استراتژي پيشين خود، به تبيين گونه شناسي سياست خارجي نوين اين كشور در منطقه و در قبال خيزش هاي اخير خاورميانه، پرداخته شود.