تاثير معماي هويت حزب عدالت و توسعه بر سياست خارجي تركيه در قبال قفقاز جنوبي

The Impact of Identity Dilemma of the Justice and Development Party (AKP) on Turkish Foreign Policy towards South Caucuses

منطقه قفقاز جنوبي در آسياي مركزي از ديرباز، به ويژه در دو قرن اخير، از منظر ژئوپليتيك و ژئواكونوميك داراي جايگاه ويژه اي بوده و اين اهميت با فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در سال 1991 و استقلال جمهوري هاي قفقاز، دوچندان شده است؛ به گونه اي كه به دليل موقعيت ژئواستراتژيك اين منطقه ازيك سو و وجود ظرفيت هاي مختلف كشورهاي واقع در اين منطقه از سوي ديگر، اين حوزه مورد توجه قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي قرار گرفته است. در واقع با ايجاد خلا ژئوپليتيك اتحاد جماهير شوروي در منطقه قفقاز، هر يك از قدرت هاي منطقه اي و بين المللي ذي نفع و ذي نفوذ، منافعي را در منطقه مذكور براي خود متصور شده و درنتيجه در ابعاد مختلف، فعاليت هاي گسترده اي براي نفوذ در اين منطقه انجام داده اند. در اين ميان، تركيه به دليل نوع رويكردش نسبت به منطقه، به ويژه پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، به عنوان يكي از بازيگران مطرح در منطقه قفقاز مورد توجه تحليل گران قرار گرفته است؛ به گونه اي كه مسيري از پيروي از سياست هاي غربي به سوي استقلال، تاثيرگذاري و نفوذ در قبال منطقه قفقاز را طي نموده است. لذا، در اين نوشتار توصيفي ـ تحليلي سعي بر آن است تا در چارچوبي سازه انگارانه به گونه شناسي سياست خارجي تركيه در قبال منطقه قفقاز، به ويژه در دوره حاكميت حزب عدالت و توسعه پرداخته شود. بر اين اساس، پرسش اصلي تحقيق اين است كه «چه مولفه هايي شكل دهنده سياست خارجي تركيه در دوره حزب عدالت و توسعه در قبال منطقه قفقاز هستند؟». در اين راستا، فرضيه تحقيق بر اين اصل استوار است كه «سياست خارجي تركيه در منطقه قفقاز و در دوران حاكميت حزب عدالت و توسعه، علاوه بر رويكردهاي عمل گرايانه بر پايه منافع ملي، در قالب هاي هويتي و در راستاي بازتعريف نقش جديدي از خود در عرصه بين المللي از طريق بازگشت به مولفه هاي ادراكي از تاريخ و فرهنگ كشور، تدوين و به مرحله اجرا درآمده است».