تحليل و بررسي اثرات قطب صنعتي پارس جنوبي بر ساختار روستاهاي استان بوشهر نمونه (شهرستان هاي عسلويه، كنگان، دير و جم)

an analysis of socio- economic and cultural effects of southern pars projects & installataions on the villages in Busheher Province

اجراي طرح هاي بزرگ صنعتي كه امروزه با توجه به پيشرفت‌هاي صنعتي و تكنولوژيكي به سرعت تحقق مييابند حامل تغيير و تحولات فزاينده‌اي در سطوح اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي خواهند بود. و از طرف ديگر اين تحولات معمولاٌ همسو و هماهنگ با تغييرات صنعتي صورت نميپذيرد. اين پژوهش در مورد اثرات اقتصادي و اجتماعي تاسيسات و پروژه­هاي پارس جنوبي بر ساختار روستاهاي شهرستانهاي جم، دير وكنگان استان بوشهر مي­باشد. پژوهش حاضر بر اساس چارچوب نظري تئوري­هاي قطب رشد، مركز - پيرامون فريدمن، پخش هاگراستراند، تدوين شده است هدف پژوهش حاضر مطالعه­ و شناخت نقش تاسيسات و پروژه­ هاي پارس جنوبي بر توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي روستاهاي منطقه است. جهت آزمون فرضيات و رسيدن به اهداف تحقيق با استفاده از مدلهاي مختلف، اطلاعات به دست آمده مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج حاصل از بررسي‌هاي فوق نشان مي‌دهد پيامدهاي مثبت و منفي زيادي ازجمله بهبود وضعيت اقتصادي روستاييان، ايجاد اشتغال براي ساكنين منطقه و استان­هاي همجوار، ايجاد و گسترش بنگاه­هاي كوچك اقتصادي، افزايش جمعيت، تغيير در تركيب جنسي جمعيت منطقه و تحول درنوع فعاليت­هاي اقتصادي روستاييان و... در روستاها و شهرها منطقه تاثير داشته است. بيشترين تاثير تاسيسات و پروژه ­هاي پارس جنوبي بر روستاهاي شهرستان كنگان بويژه دهستان­هاي عسلويه، نايبند و طاهري داشته است. لذا با اجراي پروژه­ هاي نفت و گاز پارس جنوبي مشكلاتي را در ابعاد مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي متوجه ساكنين منطقه بويژه روستاييان ساخته است، مسائلي همچون ورود بيش از حد جمعيت بيكار جوياي كار، تخليه روستاهاي در محدوده تاسيسات، افزايش بي­رويه قيمت زمين و اجاره مسكن و نابودي زمينهاي زراعي، ازبين رفتن فعاليت­هاي صيد وصيادي و صنايع وابسته به آن، توزيع نامناسب امكانات وخدمات، درگيري واختلاف مذهبي بين اهل تسنن و تشيع و بروز ناهنجاري­ هاي شديد اجتماعي(اعتياد، سرقت و...)، نابساماني هاي محيطي(آلودگي هوا، آب) و صدها مسئله ديگر دست به ­گريبان است و احتمالاٌ با اين روند درآينده مسائل ومشكلات بيشتري بروز خواهدكرد. بر اساس روش تحليل ­عاملي ميزان اثرات مثبت قطب صنعتي بر ساختار روستاهاي حوزه پارس جنوبي63/24 درصد بوده كه در عاملهاي اثرات آموزشي و فرهنگي(26/9)، اثرات مثبت اقتصادي (11/3)، رضايت از زندگي(9/9)، فعاليت هاي فرهنگي(7/9) و مشاركت در سرمايه­ گذاري ها (7/56) نمود پيدا كرده است. درحاليكه اثرات منفي قطب صنعتي پارس جنوبي بر روستاهاي منطقه مورد مطالعه 36/66 درصد بوده است كه در قالب عامل هاي جرايم و انحرافات اجتماعي(17/9)، اثرات منفي اقتصادي(11/7) و باورهاي منفي و بازدارنده(7/06) درصد ظهور يافته است.

 Today, large industrial projects are bringing about economic,social and cultural developments. Yet, the developments are not completely in line with the industrial changes. This research is thus an attempt to study the socioeconomic and cultural influences of South Pars Projects and Facilities on the rural structures in Jam, Dayyer, and Kangan, in Bushehr province. The study was conducted based on the Growth Pole Theory, Friedman’s Core – periphery Theory, and Hagerstrand. The data collected was analyzed using different models. The results indicated both positive and negative effects of the Pars Facilities on the villages in the region. The positive dimension includes rural economic growth, employment, expansion of small business companies, active participation of contractors in the oil related projects, development of housing sector, population growth, change in gender balance, change in the kind of economic activities, expansion of social facilities and services,… Most influence was observed on the villages and cities in Kangan, especially in rural districts of Asaluyeh, Naiband, and Taheri. The problems associated with the industries in the region are also numerous, some of which can be recounted as follows: the influx of the unemployed, evacuation of the nearby villages, soaring prices of the houses and their rents, destruction of farmlands, fishing and the related industries, unbalanced distribution of facilities and services, sectarian divide between Sunnis and Shias, social perversions and delinquencies (drug addiction and theft,…), environmental problems (air and water pollution), and many more which would be on the rise in future. Factor analysis also revealed that the positive effect of South Pars Facilities on Rural structures has been about63.5 percent,including educational and cultural issues26.9%, economic 11.3%, life satisfaction 9.9%, cultural activities7.9%, and participation in the investments 7.56 %.By contrast, the negative effect has been 36.66 % which comprises social perversions and crimes(17.9%),negative economic effect(11.7%), and negative and preventive beliefs(7.06%).The conclusion and suggestions are provided based on the Swot model.