بازار ورني: زندگي نامة اجتماعي دست بافته هايي از لومه دره تا تهران

Varni Market: Social Biography of Weavings from Lumah-Darah to Tehran

در اين مقاله نگارنده بر آن است تا با تجربه مردم نگارانه خود از بررسي دست بافته اي به نام «ورني» چيزهايي درباره جامعه لومه دره، از عشاير شمال غرب ايران و جامعه تهران بگويد. حركت ورني با تحريك بازار باعث مي شود تا درباره ماهيت چيزها و فرايندهاي منظره سازي به شيوه انسان شناختي تامل كنيم. زندگي نامه عناصر و فرم هاي فرهنگي در دهه هاي اخير موجب كارهاي جذابي در ميان انسان شناسان شده است. بررسي زندگي نامه اجتماعي اشيايي چون ورني نشان مي دهد كه چگونه بودن و ورود چيزها به مكان هاي مختلف همراه است با بسترمندي در نظام هاي ارزشي گوناگون. بازار ورني در دهه هاي اخير موجب احيا و بازگشت سنت هنرهاي تجسمي لومه دره شده است؛ سنت هنري اي كه خود را در قالي ها، جاجيم ها، گليم ها، و فرمش ها نشان مي داد و كم رونق شده بود، با تحريك بازار، از نو و در بستر و رابطه اي جديد زنده شده است. شوق بازارِ ورنيْ تهراني ها را در ارتباط با بازنمودي چندحسي از لومه دره قرار مي دهد و آغاز به گشايش منظره هايِ چندحسي در ذهنِ خريداران مي كند كه از خلال آنْ تخيل هاي مكاني از جامعه توليدكننده پديد مي آيد. بررسي انسان شناختي بازار ورني به ما نشان مي دهد كه چگونه معناهاي عمل شده، معناهايي كه در عمل تجربي به وجود مي آيند، به جاي معناهاي رمزگذاري شده، از خلال يك شيء به كار مي افتند. تحليل بازار ورني روشن مي كند كه ورني چه تفاوت هايي در عملِ لومه دره اي ها و در عمل تهراني ها دارد و چگونه اين دو جامعه مي توانند به واسطه يك شيء درباره يكديگر بينديشند و عمل كنند. پيام اين مطالعه به پژوهشگران هنر و محققان صنايع دستي در ايران آن است كه خود را از سلطه گفتمان هاي معنامحور و موقعيت هاي كتابخانه اي و موزه اي برهانند و آثار هنري را در لحظات عمل توليدكنندگان و مصرف كنندگان تجربه كنند.

y ethnographic experience of weavings called Varni, I want to say somethings about northwest nomads of Iran and Tehran society. Movement of Varni by motivation of market cause to rethink about nature of objects and processes of landscape-making anthropologically. Exploring biography of cultural elements and forms became fascinating works among anthropologists. Social biography of objects like Varni shows how beeing and entrance of objects to different places contextualize them in different value systems. Varni market in recent decades relife plastic art traditions in Lumah-Darah which demonstrated itself in works such as carpets, jajim, rugs and farmash. Varni market make Tehrani people in multi-sensory relation with Lumah-Darah and open multi-sensory landscapes of mind in buyers through place imaginations emerges. Exploring Varni market anthropologically shows that how enacted meaning replace coded meaning in objects. Analysing Varni market shows differents between actions in Luma-Darah and Tehran people and how these societies think and act to each other. Message of this essay to art and craft researchers in Iran is to free themselves from meaning- center discurses and library and museum base situations and experience art works in moments of action.