بررسي پديدارشناختي سبك معماري ايراني- اسلامي (مطالعة موردي؛ خانة عباسيان كاشان)

A Phenomenological Study of Islamic Architecture in Iran Case Study: Abbasian House, Kashan

معماري به مثابه هنري كه تداعي گر عبوديت و توسعه بندگي است، از گذشته جايگاه وحدت و يكپارچگي و وجه تمايز فرهنگ اسلامي ـ ايراني بوده است. اين هنر، اما، با ورود مدرنيته از آماج آن محفوظ نمانده و دستخوش تغيير هاي محسوس شد. پيامد معماري مدرن مبتني بر نگرش هاي راسيوناليسم و پوزيتيويسم، فضاهاي تهي و خالي از روح است كه گرچه به مدد بالاترين امكانات علمي و فناوري موجوديت يافته، اما گويي هنوز در انتظار نفس مسيحايي است كه در آنها روحي بدمد. هستي انسان در ماهيت فضايي و موجوديتش، موجوديتي در جهان و درهم تنيده با آن است؛ لذا، زيست جهان جغرافيايي به خصوص جنبه هاي فضايي آن، اساس زيست جهان اجتماعي است. انسان با ادراك انفسي فضا به يك «اين هماني با فضا» مي رسد و هويت خود را در آيينه فضاي پيرامونش مي بيند. باتوجه به تاثير هاي فضا بر نوع ادراك انساني و غناي معماري ايراني ـ اسلامي ازيك سو و تحول هاي مدرن معماري معاصر ايران ازسوي ديگر، مقاله حاضر با مطالعه موردي «خانه عباسيان» ـ به منزله محيطي با عناصر متمايزكننده سبك معماري ايراني ـ اسلامي ـ و به مدد روش پديدارشناسي و شيوه هاي آن ازجمله بررسي اسناد، مصاحبه و مشاهده مشاركتي، ادراك بازديدكنندگان اين خانه را به مثابه كنشگران بررسي انسان شناختي كرده است. ادراك حس آرامش در خانه، ادراك حس معنويت نسبت به سقف هاي گنبدي، دريافت قابليت هاي مكاني خانه در جهت خلوت گزيني، ابراز علاقه مندي به سبك معماري خانه و توانايي كنشگر معاصر بر رمزگشايي از اصل حجاب، نمونه هايي از نتايج تحقيق است.

Architecture, as an art which evokes worship and devotion, has been the ground of unity and integrity and a distinguishing feature of the Iranian-Islamic culture since centuries ago. However, with the arrival of modernity, architecture underwent tangible changes. Modern architecture is based on the rationalism and positivism of empty spaces, and even though endowed with the highest scientific facilities and technologies, it is in need of a spiritual breath to be blown upon it. Human existence has a spatial nature; its essence is in the world, and intertwined with it. Therefore, the existence of the geographical life world, especially its spatial aspects, is the basis of the existence of the social life world. With an Introversive perception of space, human being comes to an “identity with space” and sees his own identity in the mirror of the surrounding space. Taking into account the effects of space on human perception and the richness of Persian architecture on one hand, and the modern developments in contemporary architecture in Iran on the other , this paper is a case study of “The Abbasian House " as a place with distinguishing elements of Iranian-Islamic architecture by means of the phenomenological method. The perception of relaxation in the house, the spiritual perception towards the domes, the perception of the spatial potentialities of solitude in the house, the expression of interest for the architectural style of the house and the ability of the contemporary (visitor) to decode the veiling principle, are among the results of this study.