بررسي تغييرات زماني-مكاني نسبت‌زي توده فيتوپلانكتون/ زئوپلانكتون در سواحل ايراني حوزه جنوبي درياي خزر

Temporal and spatial variation of Phytoplankton/Zooplankton Mass Ratio in Southern Caspian Sea, Iranian Coasts

فشارهاي آنتروپوژنيك و يوترفيكاسيون به ساختار و عملكرد تجمع هاي پلانكتوني و نيز نسبت زي توده فيتوپلانكتون به زئوپلانكتون (BPhyt/BZp) دراكوسيستم آسيب مي رسانند. در اين مقاله تغييرات نسبت BPhyt/BZp بعنوان يكي از اثرهاي فشارهاي آنتروپوژنيك بر شبكه غذايي درياي خزر مورد بررسي قرار گرفته است. اين مطالعه بصورت فصلي بر روي نمونه هاي بدست آمده در 8 نيم خط در حوزه جنوبي درياي خزر در سال 1388 انجام گرفته است. نتايج نشان داد كه نه تنها جمعيت، بلكه تركيب گونه اي نيز اثر زيادي در تغييرات نسبت BPhyt/BZp داشته است. به طوري كه در تابستان با افزايش شديد جمعيت گونه هاي سبك وزن از سيانوباكتريا نسبت BPhyt/BZp(4) كاهش يافت در حالي كه در زمستان با افزايش گونه هاي زنجيره اي از باسيلاريوفيتا نسبت (11) BPhyt/BZpافزايش نشان داد. اما از نظر مكاني در طي سال اگر چه منطقه غربي داراي ميزان كمتري از نسبت فوق بود ولي تفاوت چنداني با منطقه شرقي و مركزي نداشته است. مقايسه نسبت هاي بدست آمده در سال 1388 با سال هاي 1374 و 1375 (دوره هاي ثبات اكوسيستم) به ترتيب بيانگر 3 و 7 برابر افزايش بوده است. نتيجه اينكه، افزايش ميزان اين شاخص به همراه ديگر شواهد از قبيل افزايش شاخص تنوع گونه اي شانون در فيتوپلانكتون و كاهش آن در زئوپلانكتون بيانگر نامناسب بودن فرايند مصرف (چرا) و انتقال انرژي از فيتوپلانكتون به زئوپلانكتون است.

Anthropogenic and eutrophication pressure impaired functional structure of plankton community and phytoplankton/zooplankton biomass ratio (BPhyt/BZp). This paper studied dynamic of BPhyt/BZp ratio in different parts of southern Caspian Sea. The current study took effect during four seasons at 8 transects in 2009-2010. Results showed that not only abundance but also species composition had the great effect on BPhyt/BZp ratio. An increase of Cyanophyta abundance (low individual weight) decreased BPhyt:BZp ratio (4) in summer. While the ratio (11) was increased during winter which it was related to increasing of chain-forming species of Bacillariophyta. Although the BPhyt/BZp ratio was lowest in west part of southern Caspian Sea, however the ratio did not show significantly variation among different parts of the study area. In 2009-2010, the ratio was increased with 3 and 7 folds with comparison to the pervious studies in 1995 and 1996, respectively. In a conclusion, increase of BPhyt/BZp ratio, Shannon diversity index of phytoplankton and decreasing of Shannon diversity index of zooplankton indicate to insufficient consumption process (grazing) and energy transformation from phytoplankton to zooplankton.