بررسي تجمع زيستي رسوبي و تعيين مقادير فلزات سنگين Ni و V در دو كفه‌اي cygnea Anodont و رسوبات تالاب انزلي

Determination of quantity and investigation of BASF of heavy metals (Ni & V) in Anodonta cygnea and sediments in Anzali Lagoon

تالاب انزلي يك تالاب بين المللي در شمال ايران بوده و داراي شرايط اكوسيستمي ويژه براي پرورش و رشد انواع آبزيان مي باشد. بنابراين پايش آن بسيار اهميت دارد. در حال حاضر اين تالاب در معرض تهديد آلاينده هاي نفتي و فلزات سنگين موجود در پساب هاي صنعتي حوزه آبريز قرار دارد. با توجه به امكان انتقال آلودگي هايي نظير فلزات سنگين از طريق زنجيره غذايي، همراه با افزايش غلظت اين آلاينده ها (Bioaccumulation)، مصرف آبزيان آلوده تالاب توسط انسان مي تواند خطرات جدي را به همراه داشته باشد. در اين پروژه نسبت به تعيين آلاينده هاي نيكل و واناديوم كه دو فلز سنگين شاخص آلودگي نفتي هستند اقدام شد. نمونه برداري از رسوب و يكي از گونه هاي بومي تالاب انزلي يعني دوكفه اي Anodont cygnea در ايستگاه هاي موسوم به (ماهروزه و سلكه) و در دو فصل خشك و مرطوب (اواخر خرداد و اواخر شهريورماه) سال 1389 صورت گرفت، نمونه ها به آزمايشگاه منتقل و بعد از آماده سازي و انجام آناليزهاي شيميايي با استفاده از روش جذب اتمي، فلزات سنگين Ni و V در آنها تعيين گرديد. نتايج نشان داد كه مقدار واناديوم در بافت نرم دوكفه اي و رسوب، به ترتيب در محدوده حداقل و حداكثر 0.3243 ميكروگرم در گرم ND(not detected)- و 306.9603-2.1796 ميكروگرم در گرم بوده و غلظت نيكل در بافت نرم و رسوب به ترتيب در محدوده حداقل و حداكثر 1.3351-0.0231 ميكروگرم در گرم و 19.5326-0.4949 ميكروگرم در گرم بود. مشاهده مي شود كه مقادير نيكل و واناديوم در رسوب پايين بوده و حتي غلظت نيكل در محدوده ERL هم قرار ندارد در مورد واناديوم چونERL و ERM براي آن تعريف نشده نمي توان در اين خصوص قضاوت كرد. فاكتور تجمع زيستي رسوبي(BASF) نيز در خصوص نيكل و واناديوم كمتر از يك بود، و اين امر حاكي از آن است كه انتقال اين دو عنصر از رسوب به بدن دوكفه اي بالا نبوده و در بافت نرم آنودونت مقدار آن ها پايين است. نتايج آماري هم (با استفاده از نرم افزار (SPSS 13 نشان داد بين مقادير نيكل در نمونه آنودونت هاي ايستگاه ماهروزه، در خرداد و شهريور ماه اختلاف معني داري وجود داشت (P>0.50). همچنين اختلاف معني داري در ميزان واناديوم تعيين شده در نمونه آنودونت و رسوب ماهروزه در شهريور ماه ديده شد. علاوه بر آن اختلاف معني داري در ميزان واناديوم تعيين شده در نمونه آنودونت و رسوب سلكه هم در شهريور ماه وجود داشت (P<0.05). با توجه به نتايج بدست آمده و موارد فوق مشاهده مي شود كه مقادير فلزات سنگين نيكل و واناديوم در رسوب بيشتر از بافت نمونه آنودونت است. بررسي نتايج انباشت زيستي- رسوبي نيكل و واناديوم حاكي از آن است كه در تمامي نمونه هاي دوكفه اي مورد آزمايش، عملا انباشت زيستي- رسوبي قابل ملاحظه اي از نيكل و واناديوم در بافت نرم آنودونت وجود نداشت.

Anzali Lagoon is an international lagoon in North of Iran. It has specific ecosystem characteristics and is a suitable environment for aquatic animals and molluscs, therefore environmental monitoring is very important in this lagoon. On the other hands in recent year'sattention to heavy metals increased. Entry of industrial sewage into aquatic environments and with consideration to bioaccumulation of heavy metals in food chain, the utilization of the polluted aquatic animals by human can bring about irrevocable hazards. The present research aimed to assess Ni, V levels, as oil pollution index, in surface sediments and bivalves (Anodonta cygnea) in 2 stations (Mahrozeh and Selkeh). Samples were collected during 2 different periods of the year, dry and rain seasons, (June & September 2009). Heavy metal (Ni, V) concentrations were determined by Atomic Absorption in Anodonta cygnea and the sediments in Anzali Lagoon. The vanadium concentration in bivalve and sediment was ND (not detected)- 0.3243 µg/g and 2.1796 -306.9603 µg/g respectively. Nickel concentration in bivalve and sediment was 0.0231-1.3351 µg/g, 0.4949-19.5326 µg/g respectively. These amounts in Anzali Lagoon were lower than those of Ni and V in aquatic ecosystems in other countries, and are not in the effect range low (ERL). Besides, the average Vanadium amount is much lower than the sediments in the similar spots, and since ERL and effect range medium (ERM) are not defined for Vanadium, there is no room for judgment. Bioaccumulation sediment factor (BASF) was low for Ni, V (