كليدواژه :
فراواني , دماي كمينه , تحليل آماري , دورة بازگشت , بيشينة درست نمايي , مدل زنجيرة ماركوف
چكيده فارسي :
امواج سرما و يخ‌بندان از مهم‌ترين پديده‌هاي طبيعي است كه بيشتر در دورة سرد سال اتفاق مي‌افتد. آنچه در اين بين سبب توجه به اين پديده شده، بازخوردهاي آن در طبيعت و زندگي انسان است كه گاه تنش‌هاي شديد منفي و گاه بازخوردهاي مناسبي را در پي داشته است؛ به‌ويژه اينكه گاهي از الزامات بخشي از مراحل كشاورزي و باغداري است. هدف از پژوهش حاضر، واكاوي يخ‌بندان‌هاي روزانة استان خراسان جنوبي به تفكيك ماهيانه و فصلي است؛ بدين منظور از داده‌هاي كمينة دماي روزانة ايستگاه‌هاي همديد استان طي دورة آماري 2014-1988 و براي بررسي احتمال رخداد و تواتر يخ‌بندان‌ها از روش زنجيرة ماركوف مرتبة يك بهره برده شد. در ادامه، تداوم 2 تا 5 روزة يخ‌بندان نيز واكاوي شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد ايستگاه همديد قائن در شمال و پس از آن ايستگاه بيرجند در مركز استان با بيشينة رخداد يخ‌بندان و درنتيجه بيشينة تداوم آن در استان خراسان جنوبي همراه بوده است. در اين بين ايستگاه نهبندان كمينة احتمال رخداد يخ‌بندان را تجربه كرده است. تداوم دو روزة يخ‌بندان در تمامي ايستگاه‌ها، كمينة دورة بازگشت را نشان دادند كه گوياي پايايي و تداوم كمتر روزهاي يخ‌بندان در خراسان جنوبي است. تمامي ايستگاه‌هاي واكاوي‌شده در منطقة مدنظر از زنجيرة ماركوف مرتبة اول پيروي مي‌كنند. از اين بين فقط ايستگاه نهبندان از اين امر مستثني شده كه پديدة يخ‌بندان را تجربه نكرده است؛ به بيان ديگر وقوع روز يا روزهاي يخ‌بندان به شرايط اقليمي روزهاي گذشته وابسته است. آغاز يخ‌بندان‌هاي پاييزة استان خراسان جنوبي در ماه نوامبر (آبان) بوده كه به نخستين يخ‌بندان‌هاي پاييزه معروف است. شروع يخ‌بندان‌هاي زمستانة استان نيز در ماه ژانويه (دي) بوده است. بيشينة سيكل هوايي يخ‌بندان در ماه اكتبر (مهر) در ايستگاه قائن با حدود 0/058 و سپس در ماه نوامبر (آبان) در ايستگاه‌هاي فردوس و بشرويه به ترتيب با حدود 0/05 و 0/043 رخ داده است. يافته‌هاي اين پژوهش نقش نواحي كوهستاني و مرتفع را در تواتر و تداوم يخ‌بندان در اين گسترة جغرافيايي تأييد مي‌كند.
چكيده لاتين :
Cold and frost waves are are among the most important natural phenomena, occuring in the cold period of the year. The reason why the frost phenomenon has been considered is it's feedbacks on the nature and human life, which sometimes has been associated with negative severe tension and sometimes positive feedbacks, particularly in agriculture and gardening. This study has tried to analysis of daily, as monthly and seasonal, frosts of Southern Khorasan province. To do this, the minimum daily temperature of synoptic stations of Southern Khorasan province were used for a 27 years period (1988-2014). and to investigate the probability and frequency of the frost days, Markov chain model was used. Results illustrated that Ghaen city in the north, and Birjand city in center of Southern Khorasan province, had the maximum occurrence and frequency of the frost days, respectively. Among the stations, Nehbandan city has experienced the minimum probability of frost days. Two-days continuities in all stations, revealed the minimum return period, indicating the less continuity of frost days in Southern Khorasan province.. All the analyzed stations in the studied area, except for Nehbandan, which generally hasn't experienced any frost day, are characterized by Markov chain, first class. In other words, any occurrence of frost days, depend on climate conditions of past days. The beginning of autumn frost days of Southern Khorasan province, is in November, known as the first autumn frost; and the beginning of winter frost is concentrated in January. The maximum frosty cycle in October have been occurred in Ghaen station about 0.058, and in November in Ferdos and Boshrooye stations about 0.05 and 0.043, respectively. Results confirmed the obvious role of high and mountain regions in the frequency and continuity of frost days in the province.
