مطالعه اكولوژي زيستگاه شاه ميگوي صخره اي Panulirus homarus در منطقه رمين، درياي عمان

An investigation on some ecological aspects of the rock lobster, Panulirus homarus in Ramin area, south east of Iran

شاه ميگوي صخره اي Panulirus homarus Linnaeus, 1758 سخت پوستي دريايي در سواحل صخره اي استان سيستان و بلوچستان است. ذخاير شاه ميگو در سال هاي اخير كاهش يافته و لذا لازم است برنامه ريزي جهت بازسازي ذخاير آن و نيز ايجاد زيستگاه هاي مصنوعي صورت گيرد. ازاين رو به منظور شناسايي ويژگي هاي اكولوژيك زيستگاه شاه ميگوها در مناطق صخره اي سواحل رمين در شرق خليج چابهار از دي ماه 1378 تا آذر 1379 بصورت ماهانه نمونه برداري از آب براي تعيين ميزان دما، شوري، اكسيژن محلول،pH و كدورت، نمونه گيري از رسوب جهت بررسي ماكروبنتوزها، و نمونه برداري از شاه ميگوها جهت زيست سنجي انجام شد. ميانگين دماي آب در دوره بررسي 26.56±2.8 درجه سانتيگراد بود. بيشترين و كمترين مبانگين ماهانه دماي آب بترتيب برابر با 31.1 و 22.53 درجه سانتيگراد در ماه هاي ارديبهشت و بهمن ثبت شد. ميانگين هاي سالانه شوري برابر با 38.78±1.71 گرم برليتر، اكسيژن محلول به ميزان 6.07±1.12 ميلي گرم برليتر، اسيديته آب برابر با 8.22±17 واحد، و ميزان كدورت برابر با 3.03±2.98 FTUبدست آمد. ميانگين فراواني سالانه ماكروبنتوز برابر با 2±123 عدد برمترمربع بود كه بيشترين آن مربوط به ارديبهشت و آبان بترتيب برابر با 101±376 و 34±303 عدد برمترمربع بود. ماكروبنتوزهاي غالب را سفالوكورداتا، پرتاران، كرم هاي لوله اي، زره داران، شكم پايان، دوكفه اي ها و دوجورپايان با حدود 95 درصد فراواني كل ماكروبنتوزها تشكيل دادند. ميانگين اندازه طول كاراپاس شاه ميگوها در طي دوره مطالعه برابر با 71.36±15.85 سانتيمتر و ميانگين وزن بدن آنها 370.68±13.06 گرم بدست آمد. افزايش دماي آب تاثير معني داري بر افزايش تعداد ماكروبنتوزها داشت (P<0.005). بررسي ضرايب همبستگي پيرسون بين عوامل غيرزيستي آب و آزمون دوطرفه آن نشان داد كه بين تراكم اكسيژن محلول و دماي آب همبستگي معني دار معكوس برقرار بود. فراواني ماكروبنتوزها تنها با دماي آب همبستگي معني دار داشت (P<0.005) به نظر مي رسد پديده مانسون و شرايط فيزيكوشيميايي ويژه قبل و بعد از مانسون عامل مهم تعيين كننده تغييرات اكولوژيك آب و پراكنش و فراواني جمعيت هاي ماكروبنتيك رسوب باشد.

The rock lobster, Panulirus homarus Linnaeus, 1758 is an important fisheries product of south east waters of Iran. Lobster resources have decreased in recent years due to high fishing. So, stock enhancement activities based on ecological characteristics of the lobster habitats must be considered. Water and sediment samples of the lobster habitats in Ramin, at south of Chahbahar Bay were collected monthly from January to December 2000, by diving. Yearly mean water temperature was 25.56 ±2.8°C with maximum and minimum amounts in May and February, respectively. Yearly means of water salinity, dissolved oxygen, pH and turbidity were 38.77± 1.71 g/lit, 6.07 ±1.12mg/lit, 8.22 ±0.17 and 3.03 ±2.98, respectively. Yearly frequency of macrobenthos was 133 individuals/m2. Maximum and minimum frequencies of macrobenthos were observed in May and November respectively. Dominant groups of macrobentos were cephalochordata, polychaeta, nematoda, ostracoda, gastropoda, bivalves and amphipoda. Yearly mean weight and carapace length of the collected lobsters were 370.68 ±13.06 g and 71.36 ±15.85 cm, respectively. Increasing water temperature correlated significantly with macrobenthos frequency (p