جاودانگي صورت‌هاي سمبليك در تزيينات مسجد جامع عباسي اصفهان و مسجد سلطان احمد استانبول

Immortality of Symbolic Forms in Ornaments of Jaame Abbasi Mosque (Shah Mosque) in Isfahsn and Sultan Ahmed Mosque in Istanbul

به‌رغم تفاوت‌هاي موجود در فرم ساختماني و تزيينات معماري در دو مسجد امام (جامع عباسي) در اصفهان و سلطان احمد در استانبول، شاهد نوعي وحدت در بيان حقيقتي ابدي هستيم كه آن‌ها را از شرايط و مقتضيات زمان رهايي مي‌بخشد و منجر به دوام و بقاي اين دو بنا مي‌گردد. اين مسئله گوياي سمبليسم حاكم بر نقوشي است كه وراي صورت ظاهر، متضمن شهود حقايق ازلي و جاودانه است. هدف از اين تحقيق بررسي عناصر تزييني‌اي است كه در اين دو مسجد به كار رفته، به ساختار و فضاي آن ها وحدت ‌بخشيده و آنها را جاودانه ساخته است. روش تحقيق توصيفي- تحليلي بوده و براي بررسي و تحليل مطالب از روش كتابخانه‌اي و ميداني استفاده شده است. از نتايج تحقيق چنين مي‌نمايد كه عواملي چون توحيد، انتزاع‌گرايي، غايتمندي، رمزگونگي و زيبا بودن مورد توجه هنرمندان مسلمان بوده و به‌رغم تفاوت‌هاي موجود در اين دو بنا كه حاصل تفاوت فرهنگ‌ها بوده، روح حاكم از وحدت متعالي پيام اسلام نشئت گرفته است.

Despite the differences in structural forms and architectural ornaments between Imam (Jaame Abbasi) mosque in Isfahan and Sultan Ahmed Mosque in Istanbul, we can see a type of similarity in expressing an eternal truth that liberate them from the conditions and circumstances of the time and results in the persistence and survival of these two monuments. This indicates a symbolism which dominates the motifs that beyond their appearance, imply eternal and immortality truths intuitively. The aim of this study is to investigate the ornamental elements used in these two mosques, which unify their structure of space and make them immortal. The research method is descriptive- analytical, and desk study as well as field study have been used for analyzing the content. The results of research indicate that the some factors such as monotheism, abstractionism, purposefulness, mysteriousness and beauty have been considered by the Muslim artists; and despite the differences between these two monuments that are mainly due to differences of cultures, the spirits of them have been derived from the transcendental message of Islam.