عنوان مقاله :
بررسي رابطه ي «حافظ و خدا» در ساحت همسخني و گفتگويي
عنوان به زبان ديگر :
the relationship of Hafez and God , in the realm of interlocutors and dialogue
پديد آورندگان :
بالو، فرزاد دانشگاه مازندران , نيك فر، مرجان دانشگاه مازندران
كليدواژه :
حافظ , همسخني , رابطه من –آني , رابطه من , تويي , خدا , بوبر
چكيده فارسي :
يكي از دستاوردهاي ارزشمند ميراث صوفيه در مقام مقايسه با فقه ، فلسفه و كلام ، تعريف و تلقي خاصي از رابطه ي انسان با خداست كه آن را ازرابطه ي انسان و خدا در نظام فقهي ، فلسفي و كلامي متمايز مي سازد و به رابطه ي عاشق و معشوق تبديل مي شود و صميمي ترين و ناب ترين گفتگوها در قالب رابطه من و تويي بازتاب مي يابد. اما در اين ميان ، پاره اي از عارفان و شاعران كلاسيك، برخلاف گفتمان غالب صوفيانه كه رابطه ي من و توييِ بنده و خدا تا مرز اتحاد پيش مي رود و انسان در برابر خدا جز تسليم و رضا چاره اي نمي بيند ؛ رابطه ي من و تويي بنده و خدا در قالب گستاخي ، بي پروايي ، من و تو كردن با خدا تبلور مي يابد كه تداعي گر استقلال طرفين گفتگو در عين صميمت و پيوستگي در تلقي فلسفه ي همسخني و گفتگويي مارتين بوبر است. در غزليات حافظ ، رابطه ي بنده و خدا از رابطه ي عاشق و معشوق در تلقي متعارف عارفانه بسي فراتر مي رود و حافظ در مقام دوست با خداوند وارد گفتگو مي شود ؛ گاه كبر و استغنا مي ورزد و گاه به گونه هاي مختلف به خداوند ، نظام آفرينش و فلسفه ي خلقت ، از درِ طعن و تعريض وارد مي شود. اين نوشتار ، به تحليل بيشتر رابطه ي من و تويي در ساحت همسخني و گفتگويي در اشعار حافظ مي پردازد.
چكيده لاتين :
One of the valuable achievements of mysticism in comparison with jurisprudence، philosophy and theology، is the specific definition of the man's particular you-I relationship with God turning it into a lover-beloved one reflected in the dialogues. On the other hand، some of the classic poets and mystics، contrary to the dominant discourse of mystical relationship of creature and creator which moves toward unity with man's surrender to God، have presented a relationship of arrogance، recklessness in addressing God that evokes the intimacy and independence of the interlocutors reminding one of continuity in Martin Buber's philosophy of interlocution and dialogue. In the lyrics of Hafez، the relationship between man and God goes beyond the relationship of lover and the beloved with Hafez opening the dialogue as a friend. Sometimes he criticizes God، the universe and creation.
