همچو گلبرگ طري بود وجود تو لطيف

Gracious is all of Thy existence like a fresh rose-leaf (Suggesting a new reading variant for a verse of Hafiz based on dialectological evidence)

در بيت دومِ غزلي از حافظ به مطلعِ اي همه شكل تو مطبوع و همه جاي تو خوش... واژه بود در مصراعِ همچو گلبرگ طري بود وجود تو لطيف، همواره بحث برانگيز بوده است. از آنجا كه اين واژه در معني فعل ماضي با حال و هواي غزل مورد بحث مناسبتي ندارد؛ بعضي از مصححان ديوان حافظ، به جاي آن واژه هست را كه ضبط برخي از نسخه ها است، گذاشته اند و بعضي به دليل اينكه بود از پشتوانه نسخه هاي قديمي تر و بيشتري برخوردار است آن را همچنان در متن نگه داشته و گروه كمتري نيز ضبط بود و را ترجيح داده و يا بود را به پود تصحيح قياسي كرده اند. در اين مقاله با توجه به چهل نسخه كهن ديوان حافظ و نيز دلايل معنايي و بلاغي، ضبط بود را اصيل دانسته و نشان داده ايم كه بود در اينجا، نه به معناي فعل ماضي بلكه به معناي همه/ تمام به كار رفته است. اين معنا براي واژه مورد نظر هم در متون كهن شواهدي دارد و هم در گويش بعضي نقاط ايران هنوز رايج است. در اين معنا واژه بود به كلمه وجود اضافه مي شود: بودِ وجود. با اين خوانش كه هماهنگ با احساس شاعر در طي غزل و نيز زمان شعر در ابيات آغازين آن است، در عين حال كه بر اصالت ضبط بود تاكيد مي شود، اشكال معنايي مصراع نيز مرتفع مي گردد.

The word “bud” in the distich “hamčo golbarg-e tari bud vojud-e to latif” (you are as a fresh rose petal)، the second verse of a ghazal of Hafez with the opening line “ay hama šakl-e to matbu’ o hama jāy-e to xvaš،” has been a source of controversy among scholars. Since the word does not make sense as a past tense verb and therefore it is not relevant to the setting of the aforementioned ghazal، some editors of the Divan of Hafiz have chosen the word “hast” according to some manuscripts. Some others have kept the word “bud” because it is supported by many older manuscripts and a minority of scholars have preferred the variant “bud o” or edited the word analogically to “pud”. Considering forty old manuscripts of the Divan and semantic and rhetorical reasons، we argue that the word “bud” is the original choice. We believe that the word “bud” is not a past tense verb meaning “was”; rather it means “all”. The suggested meaning is used in old texts as well as some Iranian dialects. Regarding the reading “bud-e vojud،” the verse is more harmonious to the poet’s emotions and more concordant to the grammatical tense of the first distiches of the ghazal. By choosing this variant، the semantic defect of the first hemistich is also solved.