بازنمايي جنسيت در كتاب‌هاي آموزش زبان فارسي به غير‌فارسي‌زبانان: مطالعه ي موردي جلد دوم و سوم مجموعه‌‌ي «فارسي بياموزيم»

Gender Representations in the Textbooks of Teaching Persian to non- Persian Speakers: A Case Study of “Let’s Learn Persian”

كتاب‌هاي آموزش زبان، چه در حوزه‌ي آموزش زبان اول به كودكان و نوجوانان و چه در حوزه‌ي آموزش زبان دوم، مي‌توانند به‌عنوان ابزاري مؤثر در انتقال ارزش‌ها، باورها، اعتقادات و ديدگاه مؤلفان‌شان به مسائل مختلف همچون مقوله‌ي جنسيت، محسوب شوند. بنابراين، توجه به بازنماييِ متعادل و برابرِ مصاديق و نمودهاي جنسيتي در طراحي منابع آموزشي مي‌تواند مسأله‌اي حائز اهميت باشد. نظر به اهميت اين موضوع، پژوهش حاضر سعي دارد كه به بررسي نوع و ميزان سوگيري جنسيتي در جلدهاي دوم و سوم از مجموعه كتاب­ هاي آموزش زبان فارسي، با عنوان«فارسي بياموزيم» (ذوالفقاري و همكاران، 1386) بپردازد. در اين پژوهش، كتاب‌هاي مذكور كه در سطح مياني به فارسي­‌آموزان غيرفارسي ­زبان تدريس مي­شوند، از لحاظ زبان جنسيتي در چهار مقوله‌ي «بازنمايي»، «تقدم در عبارت»، «تقدم در شغل» و « تقدم در نوع فعاليت­» به صورت كيفي و كمي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج اين مطالعه نشان داد كه در منابع مورد تحليل، بازنمايي جنسيتي به صورت نامتوازن لحاظ ­شده است و تعداد زنان در چهار مقوله­ ي مورد پژوهش كمتر از انتظار است و تنها حضور آنها در نقش ­هاي سنتي پررنگ نشان داده شده است. در واقع، نتايج پژوهش اين حقيقت را بيان مي­كند كه برنامه­ ي درسي آموزش زبان فارسي نيازمند بازبيني جدي، از نظر بازنمايي جنسيتي مي­باشد.

Language textbooks, either designed for first language learners or second language learners, are considered powerful instruments in conveying and reflecting the values, beliefs, attitudes, and stereotypes of their own authors toward issues such as gender. Therefore, the language textbooks are usually designed in a way to equally represent both the males and females. The present study investigated the extent and types of gender bias in Persian language textbooks titled “Let’s Learn Persian” (Volumes 2 and 3) taught at intermediate level to the speakers of other languages. Sexist language was examined both quantitatively and qualitatively in four categories of representation, firstness in expression, firstness in occupation and firstness in activity type. The results showed that the textbooks were significantly unbalanced in gender representation and that the number of women in the four categories was below expectations. Only in traditional roles, the presense of women was emphasized. The findings of the study reiterate the fact that the Persian language teaching curriculum needs to be seriously examined in terms of gender representations.