پژوهشي دربارۀ ماهيت «خزانۀ حجت » در تشكيلات ديواني غزنويان

“Khazana-ye Hojjat” in the Ghaznavid Bureaucracy: Unraveling a misreading

هدف تحقيق:هدف پژوهش حاضر بازبيني ماهيت تشكيلاتي است كه ازسوي پژوهشگران با نام «خزانه حجت» در سازمان حكومتي غزنويان پذيرفته شده است. مطابق اين ديدگاه خزانه اي ايجاد شده بود كه تنها به گونه اي از اسناد به نام «حجت» اختصاص داشته است. اين پژوهش با هدف بررسي وجود ماهوي اين تشكيلات انجام شده است. روش و رويكرد: گردآوري مطالب در اين پژوهش به شيوه كتابخانه اي و اسنادي است. همچنين تلاش مي شود تا با استفاده از روش تحليل محتواي عناصر واژگاني در تاريخ بيهقي -تنها اثري كه عبارت «خزانه حجت» در آن به كار رفته است- و يافته هاي كمي و كيفي به دست آمده، فرضيه پژوهش مورد آزمون قرار گيرد. دستاورد و يافته ها: نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه بازخواني پژوهشگران از عبارت «خزانه حجت» در تاريخ بيهقي پايه استواري ندارد و بدين ترتيب اذعان به وجود خزانه اي مختص به «حجت» (به عنوان نوعي از اسناد)، مولود قرائت نادرستي از كتاب اخير بوده است.

Purpose: This paper examines of the existence of a repository scholars generally believe operated in the Ghaznavid (977-1186 A.C) bureaucracy, to store a certain kind of government document which they namedKhazana ye Hojjat[Treasury of proof]. Method/Research Design: An analysis of the content of Tarikhi e Bayhaqi and examination of archival records was carried out to collect data. Findings: Misreading of Tarikhi e Bayhaqi has led researchers to falsely believe that there has been a Khazana ye Hojjat.