مضامين اخلاقي و تعليمي مشترك در شعر زهير و سعدي

Common Ethical and didactic themes in the poetry of Zohair Ibn Abi Solma and Sa'di

زهير بن ابي سلمي ربيعه بن رباح المزني، در عصر جاهلي، حكيم‌الشّعراء و در ميان ائمّۀ عرب، افضل شاعران بود. او در مديح و حكمت برجسته بود و وظيفۀ شعر را تعليم و هدايتگري مي‌دانست. زهير عمر خود را در دلسوزي و پند و اندرز و حق‌گويي و خيرخواهي گذراند و در اشعارش مفاهيم تعليمي و اخلاقي به‌ويژه در معاني نكوهش و زهد سخت آشكار است. زهير با تأثير از محيط زندگي و شخصيت خود، برترين معيارهاي اخلاقي و انساني را خلق كرده و پرده از رايج‌ترين رذايل برداشته و انسان‌ها را از انجام آن منع كرده است. عظمت مقام سعدي، شاعر نامدار قرن هفتم هجري، در شعر و نثر و اخلاق و حكم آشكار است. سعدي به دليل انس فراوان با شعر و شاعران عرب و برخورداري از محيط عربي در پي درنگ طولاني در آن سرزمين‌ها، چنان تأثير پذيرفت كه از راه شعر او، شعر فارسي نيز متأثّر شد. اين مقاله با بررسي ديوان اشعار زهير بن ابي سلمي، برخي محاسن و معايب اخلاقي متذكّر در شعر او را تبيين و اشتراكات تعليمي و مضموني آن را با شعر سعدي در بخش مواعظ و غزليّات تحليل كرده است. يافته‌هاي اين پژوهش، دربردارندۀ آراء مشترك اخلاقي و اجتماعي و ارشادات اين دو شاعر است.

Zohair Ibn Abi Solma Rabi'a Ibn Ribah al-Mozani was the sage poet in Jahili era (pagan state of the Arab) and among the Arab dignitaries. He was prominent in panegyric and wise sayings and supposed poetry as a teacher and guide. He spent his life on sympathy, advice, truth-telling, and benevolence. In his poems, didactic and ethical concepts, especially on reproach and piety, are so vivid. He has created the highest ethical and humane standards influenced by his environment and character and has shown the most prevalent vices and prohibited man from them. Sa'di, the most famous poet of the 7th century (A.H) whose greatness in poetry and prose, ethics and wisdom is known, is impressed by Arab literature because of spending long times in the Arab territories and getting familiarity with their poets and poems which subsequently influenced Persian poetry. This article has explained and analyzed moral virtues and flaws mentioned in Zohair poetry, by studying his Divan also mentions some similarities in teachings and themes with Sa'di's Mawaiz (advise) and Qazals (sonnets). The results of this research include their common ethical and social ideas and guidance of these two poet