سياست هاي روسيه در تسلط اقتصادي بر مسيرهاي تجاري شمال و شمال غرب ايران از طريق ساخت راه (با تأكيد بر اسناد امتيازنامه هاي راه تبريز به قزوين در دورۀ قاجار)

Russia's policies for securing economic dominance on trade in north and northwestern regions of Iran

هدف: بررسي اهداف اقتصادي و تجاريِ روس ها از راه سازي در شمال و شمال غرب ايران. روش: مقاله با روش توصيفي- تحليلي، و بهره گيري از اسناد موجود در وزارت امور خارجه و سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايرانموضوع راه سازي در شمال و شمال غرب ايران در دوره قاجار، بررسي شده است. يافته ها و نتايج: روس هاكه از دوره صفويه تا اواسط دوره قاجار، سياست هاي تصرف اراضي را در شمال و شمال غرب ايران دنبال مي كردند، در دوره ناصرالدين شاه، رويكرد خود را به سمتِ تسلطِ اقتصادي تغيير دادند. حكومت قاجار براي جلوگيري از اين تسلط، سال ها در مقابل پيشنهادِ روس ها مبني بر راه سازي در اين مناطق مقاومت كرد. اما در نهايت به دليلي مشكلات اقتصادي و عدم رشد تجاري،تسليم روس ها شد و امتيازنامه ساخت راه شوسه تبريز به تهران را به روس ها واگذار كرد. راه سازي در ايران منافع اقتصادي و نظامي زيادي براي روسيه داشت؛ هم راه ورود كالاهاي روسيه به ايران را باز كرد و هم شرايط را براي تسلطِ نظامي روس ها به شمال غرب ايران فراهم كرد.

Purpose: To secure their political and economic interests, Russians sought to build roads leading into the North and northwest parts of Iran. This paper looks in historical records to see where these plans led to. Method and Research Design: Archival records and library materials were examined to collect data. Findings and Conclusion: Russian military policy towards Iran changed in the 19th century. Similar to other imperialist powers, Russians regarded control of trade of target countries as important for political and military influence. One strategy they adopted was to build and maintain roads in parts of Iran where they had a military presence. To neutralize this, the Iranian government resisted the Russians' road building projects. But governments' revenues diminished seriously. Domestic small businesses were not able compete with Russian trade power. So the Iranian government agreed to the road construction by Russians in North and North West of Iran. This allowed the Russians to acquire economic and military dominance on this region.