سرمايه گذاري شركت هاي غربي در صنعت فرش ايران در عصر قاجار

Western Companies Investments in the Iranian Carpet Industry in the 19th Century

با ادغام ايران دوره قاجار در شبكه جهاني تجارت و سيل واردات اروپايي به كشور، تراز بازرگاني ايران منفي شد. اقتصاد ايران در واكنش به اين موضوع و براي تامين مالي واردات روزافزون، درصدد يافتن يك منبع عمده مالي برآمد. در همين راستا، در نيمه قرن نوزدهم ميلادي/ سيزدهم قمري توليد ابريشم خام و صادرات آن به اروپا در اولويت قرار گرفت. ولي با شيوع بيماري كرم ابريشم در دهه 1860م/1270ق، توليد و صادرات كالاهايي همچون پنبه، برنج، ترياك و سرانجام فرش رونق گرفت. در اواخر اين قرن، تقاضاي روزافزون براي فرش ايران در بازارهاي جهاني، و وجود نيروي انساني فراوان در داخل، باعث جذب شركت هاي غربي براي سرمايه گذاري در صنعت فرش ايران شد. هدف: هدف اصلي در اين پژوهش، تبيين گستره سرمايه گذاري و فعاليت تجاري شركت هاي غربي در صنعت فرش ايران در دوره قاجار است. روش/ رويكرد پژوهش: اين پژوهش با رويكرد توصيفي-تحليلي و با استفاده از اسناد آرشيوي و منابع كتابخانه اي تهيه شده است. يافته ها و نتيجه گيري: سرمايه گذاري، و فعاليت تجاري شركت هاي غربي در صنعت فرش ايران در دوره قاجار بسيار گسترده بود. اين شركت ها با تاسيس نمايندگي هاي تجاري در مراكز قالي بافي ايران، نه تنها در تجارت (خريد و صادرات) فرش ايران سرمايه گذاري كردند، بلكه با انجام قرارداد كنترات بافت با بافندگان محلي و ايجاد كارگاه هاي قالي بافي، ضمن مشاركت در توليد اين كالا، مديريت آن را نيز در دست گرفتند.

Following the mass import of European goods to Iran in the second half of the 19th centry, the trade balance of the nation turned negative. When the export of raw silk failed due to the spread of silk worm disease in the 1860s, Iranian merchants began to produce and export goods like cotton, rice, opium and Persian carpets to generate income for continuing imports. Increasing demand for carpets in the world market encouraged European companies to invest in the industry in Iran. Puropse: This paper reports the story of European companies’ involvement in Iran’s carpet industry. Method and Research Design: Data for this paper is collected from archive documents and library resources. Findings and Conclusion: European companies’ involvement was extensive. They established representatives in major carpet industry cities, and invested heavily by setting up carpet weaving factories. In addition, they entered partenerships with local producers. All such activites enabled them to control the domestic carpet market.