اعتبارسنجي اطلاعات وب: چهارچوب نظري و پژوهشي

Web Credibility Evaluation: Theoretical and Research Frameworks

هدف: بررسي جنبه‌هاي گوناگون مفهوم اعتبارسنجي اطلاعات وب در راستاي آموزش و مهارت‌افزايي كاربران و كتابداران در پالايش كيفي اطلاعات و نيز معرفي رويكردهاي پژوهشي بالقوه در اين زمينه. روش‌شناسي: جستجوي كتاب‌شناختي و مطالعه در زمينه‌هاي پژوهشي رشته‌هايي مانند علم اطلاعات، روان‌شناسي، جامعه‌شناسي، و علوم رايانه. يافته‌ها: مفهوم اعتبارسنجي اطلاعات وب از دو بُعد اصلي قابليت اعتماد و تخصص برخوردار بوده و مدل‌هاي گوناگوني درباره آن ارائه شده است. اجراكننده، محتوا، و طراحي سه موضوع مهم اعتبارسنجي اطلاعات وب هستند. ويژگي‌هاي كاربران، عوامل تأثيرگذار، چهارچوب‌هاي نظري عمده، و فرايند كلي اعتبارسنجي اطلاعات در محيط وب از مهم‌ترين موضوعات در اين زمينه هستند. اعتبارسنجي اطلاعات وب فرايندي گام‌به‌گام و متشكل از مراحل گوناگون است كه در مدل‌ها و پژوهش‌هاي مختلف به آن اشاره شده است. نتيجه‌گيري: اعتبارسنجي اطلاعات وب، پژوهشي بين‌رشته‌اي و پيچيده است كه نيازمند توجه جدي پژوهشگران از رشته‌هاي مختلف است. اما، برخلاف چنين اهميتي، در زبان فارسي پژوهش‌ها و نگارش‌هاي فراواني در اين حوزه به‌دست نيامده است. محدوديت‌هاي نظري، كاربردي، روش‌شناختي، و جامعه آماري ازجمله محدوديت‌هاي اصلي در پژوهش‌هاي اين حوزه هستند كه پژوهشگران بايد در رفع آنها و تدوين مدل‌هاي جامع‌تر و كاربردي‌تر بكوشند.

Purpose: the current paper aims to develop a literature-dependent conceptualization of web credibility evaluation as a consequence of increasing number and variety of web information accessible to web users and librarians and also to show potential related research backgrounds. Methodology: searching bibliographic databases and studying related literature in such research areas as Information Science, Psychology, Sociology and Computer Science. Findings: credibility evaluation is consists of two main components including trustworthiness and expertise. Operator, content and design are the three basic issues of web information credibility. Users’ characteristics, influential factors, theoretical frameworks and the overall credibility evaluation process are subjects of high importance in this regard. The credibility evaluation is a process incorporating different stages and phases. Conclusion: The findings showed that the credibility evaluation is a concept with different and multiple dimensions and components suitable for users, designers and policymakers to take them into consideration in design and evaluation of web resources.