بررسي شدت، مدت و نوع توفان هاي تندري سيلاب ساز در آذربايجان شرقي با استفاده از تصاوير رادار تبريز

Study of intensity, duration and type of flood mechanism thunderstorm by using Tabriz radar images

توفان هاي تندري سيلاب ساز در نواحي شمال غربي ايران خصوصا استان آذربايجان شرقي در سال هاي اخير سبب جاري شدن سيل در اين مناطق شده و خسارت شديدي از نظر جاني و مالي در اين منطقه ايجاد كرده است. در اين پژوهش سعي بر آن شده كه روش هاي نوين و دقيق تري جهت آگاهي از نوع اين توفان ها بدست آيد. با توجه به گزارش هاي هواشناسي، پنج مورد بارش سيل آسا كه مجموعا شامل بيست سلول بارشي در مناطق تحت پوشش رادار تبريز بودند، استخراج گرديد. براي تشخيص نوع، مدت و شدت توفان تندري از تصاوير بيشينه بازتاب راداري و سطح مقطع قائم آن استفاده شد. علاوه بر آن، با استفاده از داده هاي بدست آمده جو بالا از گمانه زني ها و داده هاي GFS با قدرت تفكيك پذيري نيم درجه، شاخص هاي ناپايداري مناسب براي تشخيص توفان هاي تندري از قبيل، شاخصK، شاخص شوآلتر، شاخص مجموع مجموعه ها، انرژي پتانسيلي در دسترس همرفتي، آب بارش شو، عدد ريچاردسون توده‌اي، شاخص هليسيتي ، شاخص انرژي- هليسيتي و چينش قائم باد نيز مورد ارزيابي قرار گرفتند. بررسي ها نشان داد كه اكثر توفان هاي تندري سيلاب ساز در منطقه تحت پوشش رادار تبريز در آذربايجان شرقي از نوع تك سلولي و چند سلولي مي باشند كه پس از حركت و ادغام با يك ديگر تشكيل سلول هاي پيچيده را مي دهند.

In recent years, flood producing thunderstorms have caused flood with severe human and financial damage in northwestern Iran, especially eastern Azarbaijan. In this research, we tried to obtain new and more accurate methods for acquiring knowledge about thunderstorms types. According to the weather reports, the data set containing five flood cases with twenty precipitable cells have been extracted in the area covered by Tabriz radar. Radar maximum reflectivity and its vertical cut products are used for detecting type, duration and intensity of thunderstorms. In addition, by using upper air data from sounding and General Forecast System (GFS) data with resolution of 0.5° × 0.5°, some instability indices such as K index, Showalter index, Total-Total index, Convective Available Potential Energy (CAPE), Bulk Richardson Number (BRN), Helicity, Energy – Helicity index, Vertical wind shear and precipitable water have been investigated. Results showed that the most flood producing thunderstorms were Single cell or Multi cells which after their movement and merging together, formed complex cells