بررسي غلظت فلزات سنگين (سرب، مس و كادميوم) در گاماروس Pontogammarus maeoticus در سواحل جنوب غربي درياي خزر حد فاصل رامسر تا انزلي

Heavy metal contamination (Pb, Cu, and Cd) of Pontogammarus maeoticus (Gammarida: Amphipoda) in southwestern coasts of Caspian Sea, Ramsar to Anzali

هدف از انجام اين بررسي تعيين ميزان آلودگي گاماروس گونه Pontogammarus maeoticus به سرب، مس و كادميوم در سواحل جنوب غربي درياي خزر در حدفاصل رامسر تا بندر انزلي بود. نمونه برداري در بهار و تابستان از 3 ايستگاه با سه تكرار با استفاده از توري با قطر چشمه 1 ميليمتر انجام و بعد از انتقال به آزمايشگاه با جذب اتمي غلظت فلزات سنگين اندازه گيري شد. رسم نمودارها با نرم افزار Excel انجام و براي بررسي معني داري تفاوت غلظت فلزات سنگين با نرم افزار SPSS آزمون تجزيه واريانس يك طرفه و تست LSD انجام گرديد. ميانگين غلظت سرب، مس و كادميوم به ترتيب 1/02، 95/61 و 0/81 ميكروگرم بر گرم در بهار و 1/46، 93/91 و 0/74 در تابستان بود. مقايسه نتايج تحقيق حاضر با استاندارد آمريكا (جدول 5) نشان داد كه ميزان غلظت فلز مس در گاماروس مورد بررسي در دو فصل در همه ايستگاه ها در حد مجاز بود (جدول 3). غلظت كادميوم در گاماروس گونه P. maeoticus از نظر استاندارد اتحاديه اروپا براي شاه ميگوي خوراكي (ppm 0/50) در حد مجاز نبود؛ در حالي كه از نظر ساير استانداردهاي اتحاديه اروپا، آمريكا و استراليا ميزان اين فلز در وضعيت مجاز بود. فلز سرب در گاماروس از نظر استاندارد سرپايان خوراكي اتحاديه اروپا و استاندارد ماهي استراليا در حد مجاز نبود ولي از نظر استاندارد آمريكا و استاندارد مربوط به دوكفه ايهاي خوراكي اتحاديه اروپا و نيز استاندارد مربوط به نرمتنان خوراكي استراليا سرب در حد مجاز بود. بايد توجه داشت كه اين فلز در بهار در انزلي در حد كمي قرار داشت و از نظر همه استانداردها به استثناء ماهي در استاندارد استراليا در حد قابل قبول قرار داشت. باتوجه به نتايج تحقيق و استانداردهاي بيان شده از سوي سازمان هاي بين المللي براي تجمع فلزات در بدن جانوران، وضعيت سرب و كادميوم در بدن اين گونه گاماروس نگران كننده مي باشد. به ويژه آنكه بچه ماهيان اقتصادي نظير ماهي سفيد و كفال از اين گاماروس تغديه مي كنند. در صورت انتقال و تجمع اين فلزات سنگين در بدن ماهيان سفيد و كفال اين موضوع مي تواند يك زنگ خطر محسوب شود، از اين نظر بررسي نحوه انتقال اين دو فلز به بدن ماهي ها و نيز جلوگيري از آلودگي درياي خزر به فلزات سنگين ضروري به نظر مي رسد.

The aim of the present study was to evaluate Pb, Cu and Cd contamination of the amphipod species, Pontogammarus maeoticus in southwestern coasts of Caspian Sea. Sampling was done in two seasons, spring (March 2014) and summer (June 2014) in 3 sites of the southwestern coasts of Caspian Sea (from Ramsar to Anzali). Results showed that Cu concentrations were much more than the other two metals, and there was no significant difference among sites in this regard (P>0.05). However, Chamkhaleh possessed the least amount of heavy metals in the body of the gammarid species; and Anzali had the most concentration in the coastal amphipod species body.Concentration of lead, copper and cadmium in the body of P. maeoticus was 1.02, 95.61 and 0.81 µg/g in spring and 1.46, 93.91 and 0.74 µg/g in summer, respectively. The results were compared with EU, US and Australian standards. According to these standards Cooper concentrations were at target values and is not considered polluted. Lead in P. maeoticus passed standard level according EU standard for edible cephalopods and Australian standard for fish flesh. This was not the case for Pb in spring in Anzali station, accouding to EU cephalopod standard only. Lead was in acceptable concentration if compared with EU standard set for edible bivalve molluscs, Australian standard for edible molluscs, and US standard of AET. Also cadmium concentrations were more than maximum allowable in edible lobster as stated by EU standards. While other standards AET of US, Australian standard for edible molluscs, and EU standards for edible cephalopods, bivalves and fish consider the concentration of Cd in the P. maeoticus within standard limits. Considering the Pb and Cd contamination levels in P. maeoticus and international standards, it can be concluded that these two heavy metals can be at threatening level. Especially that this species is consumed by fish fingerlings of some popular teleost fishes of Caspian Sea, such as Kutum and Mullet. They might be able to pass to fish flesh and cause health hazards for fish consumers. It is suggested that further study be conducted on possible transfer roots of Pb and Cd from P. maeoticus to fish flesh, and also there is a strong reason to control heavy metal pollution of the Caspian environment.