كليني و حوزۀ حديثي قم

برخي پژوهشگران معاصر معتقدند كتاب كافي در بغداد و متأثر از فضاي عقل‌گراي آنجا تدوين شده است. هرچند استفاده از منابع حوزۀ حديثي قم در تدوين كافي براي اين پژوهشگران قابلانكار نيست، باتوجه‌به فقدان اطلاعات اين احتمال را نيز مطرح مي‌كنند كه كليني به قم نيامده و احاديث اين حوزه را به‌صورت وجاده از كتب اساتيد قم اخذ كرده است. پژوهش حاضر در پي ارائۀ قرايني بر حضور كليني در حوزۀ حديثي قم است. بررسي روش قدما در انتقال حديث و يافتن روش كليني در تدوين كافي نشان مي‌دهد كتاب كافي براساس رويكرد رايج در حوزه‌هاي حديثي شيعه يعني سماع، قرائت و اجازه تدوين شده است. رويكرد كليني در نشر كافي نيز مؤيد همين مطلب است. نقل حديث از كليني توسط اهالي قم نيز باتوجه‌به دوره‌هاي زماني حيات ايشان قرينه‌هايي بر حضور كليني در قم است.