نظريه‌ي تفكيك قوا و سازماندهي قدرت سياسي نزد دولت

In The Name Of God Theory of Separation of Powers and Organization of Political Power of State

متعاقب انقلاب­ هاي ملي كه باعث پيدايش شكل جديدي از دولت، موسوم به دولت ـ ملت شد، شاهد اجراي عملي نظريات تفكيك قوا بوديم. من­بعد، اصول بنيادين سازماندهي قدرت در دولت‌هاي مدرن بر روي نظريات تفكيك قوا و برداشت‌هاي مختلفي از آن قرار گرفت. به منظور جلوگيري از تمركز قدرت و سامان بهتر امور سياسي بر اساس نظريه­ ي تفكيك قوا، دولت‌هاي ملي به توزيع قدرت سياسي از طريق ايجاد سه قوه­ي مقننه، مجريه و قضائيه و جداسازي ساختاري و كاركردي آنها مبادرت ورزيدند. بدين ترتيب، سازمان سياسي دولت‌هاي جديد بر اساس وضعيت سه‌گانه‌اي از اختلاط، جدايي و مشاركت ميان قواي سه­ گانه شكل گرفته است. البته اصل تقسيم و جدايي كاركردهاي دولتي و وظايف حكومتي و سپردن اجراي اختصاصي هر حوزه به قوه‌اي مستقل، هيچ­گاه تضميني براي ايجاد نظامي مردم ­سالارانه و گردش قدرت سياسي ميان نخبگان نبوده‌ است. مقاله­ ي حاضر با هدف ارائه ­ي پاسخ مناسب به چرايي طرح و چگونگي اجراي نظريات تفكيك قوا و بررسي انواع و اشكال عيني و مصداقي آن نزد دولت‌هاي مختلف، پاسخ‌دهي به اين سوأل اصلي را وجهه­ ي همت خود قرارداده است كه، علل و ميزان دوري و نزديكي اشكال سه‌گانه اختلاط قوا، تفكيك كامل و نسبي قوا از اصول شناخته شده­ ي دموكراسي چيست؟ فرضيه ­ي پژوهش حاضر اين است كه اجراي حقيقي و كامل اصل " نظارت و توازن " ميان قوه­ هاي سه‌گانه، باعث محدوديت بيشتر قدرت و تعاملات سازنده‌تري شده است؛ به ­طوري­كه فقط در رژيم منعطف مشاركت قوا، شاهد ايجاد بهينه­ ي " تعادل قدرت " و " توازن دموكراتيك" از طريق تفكيك نسبي قوا هستيم.

Following the national revolutions which caused the creation of a new formation of state known as nation-state, we have witnessed the practical implementation of Theories of Separation of Powers. Ever since, the functional principles of organizing power in the modern state were based on the new theories about the separation of powers and their different perceptions. As a matter of fact, in order to prevent the centralization of power and to build a better organization of political affairs on the basis of Theory of Separation of Powers, the nation-states tried to the divide political power into three branches: the executive, the legislative and the judicial powers and separate them on the basis of their structures and functions. The present paper will attempt to identify the cause and the extent of remoteness or closeness of the ternary shapes of the combination of powers, relative or complete separation of powers of the known principles of democracy. The basic argument of the present research is based on the point that the true and complete implementation of the principle of “check and balance” among the ternary branches has caused more limitation on the power and constructive interactions; as a result, in a lenient system of the contribution of powers we witness the creation of a kind of “power equation” and “democratic balance” through the relative separation of powers.