كليدواژه :
اقتدارگراي بوروكراتيك , نارسايي ديوان سالاري , توسعه ي وابسته , ائتلافِ شكننده , سرمايه ي داخلي و خارجي
چكيده فارسي :
از جمله ي تئوري ها در خصوص توسعه در كشورهاي جهان سوم، نظريه ي دولت هاي اقتدارگراي بوروكراتيك است. بر اساسِ اين نظريه جوامع توسعه نيافته جهتِ گذار از وضعيت سنتي به مدرن نياز به يك دولت مقتدر مركزي و بوروكرات دارند. اين مدل از توسعه گرايي، كه براي نخستين بار در ايران بعد از كودتاي 28 مرداد شكل گرفت و تا قيام 15 خرداد 1342 ادامه يافت، گفتماني پيرامون عرصه ي سياست و حكومت در ايران فراهم نمود كه عنوان "سياست و سلطه ي اقتدارگراي بوروكراتيك" داشت. پرسش اصلي مقاله اين است كه به چه دلايلي دولت محمد رضاشاه علي رغم دارا بودن تمام مشخصات تئوري اودانل و اينكه از مصاديق تئوري مذكور در ميان سال هاي 1332- 1342 بود اما پس از سال 1342 دچار آسيب پذيري شد و به دولت مطلقه تبديل گشت؟ مفروضِ مقاله اين است كه؛ در حاليكه كشورهاي آمريكاي لاتين و جنوب شرق آسيا بعد از چند دهه با بهره گيري از تضاد دو ابرقدرت "آمريكا و شوروي" توانسته اند به اقدامات چشمگير در زمينه هاي مختلف، به خصوصي توسعه ي عظيم اقتصادي دست بزنند، اجراي آن در ايران به دليل چند عامل عمده سرانجام نامطلوبي داشته و در نتيجه حاكميت آن از ميانهي سال 1342 از قالب يك دولت اقتدارگراي بوروكراتيك خارج و به يك دولت مطلقه رانتير تبديل مي شود. روش گردآوري اطلاعات در اين مقاله توصيفي - تحليلي است و براي جمع آوري اطلاعات و داده‌ها از منابع كتابخانه‌اي استفاده شده و نتيجه‌گيري آن استنتاجي است.
چكيده لاتين :
Purpose: one of the political theories that were introduced to the Third world countries is O’Donnell’s Centralized Bureaucratic Authoritarianism. It explains the development in the Latin America, whose characteristics are the rule of bureaucrats, political and economic monopoly (centralization), depoliticization and dependent capitalism. This model of development, called the bureaucratic authoritarian politics, was introduced for the first time in Iran after the 28th Mordad coup which continued till 15th Khordad 1342. This period marks the shifting of the traditional economy of Iran to the capital economy to embrace the path of modernization and development. In fact, This essay focuses on the damages and inefficiency of the authoritarian bureaucratic government of Mohammad Reza Shah and brings out to light the reasons why his government, considering the time between 1332- 1342, failed despite possessing all the features of O’Donnell’s political theory.
Design/Methodology/Approach: In this article, descriptive - analytical methods and library resources have been used for collecting data and the conclusion is inductive.
Finding: This essay focuses on the damages and inefficiency of the authoritarian bureaucratic government of Shah and brings out to light the reasons why his government, considering the time between 1332- 1342, failed despite possessing all the features of O’Donnel’s political theory.
Orginality/value: The value of this article comes from the fact that this politico-economic model, despite being quintessential, has degenerated in Iran owing to some pivotal factors like contradictory functions of the Pahlavi government, dependent capitalism, depoliticization, bureaucratic formalism and the upsurge in oil revenues.
