بررسي جانشيني فرزندانِ فرزندان به جاي والدين در ارث

اختلاف در معناي واژه «ولد» ديدگاه هاي مختلفي پيرامون ارث فرزندانِ فرزندان را موجب شده است، زيرا از ديدگاه برخي از فقها واژه «ولد» افزون بر فرزند صلبي به نحو حقيقت فرزندِ فرزند را نيز دربر مي گيرد. برخي ديگر نيز آن را مجازاً شامل فرزندانِ فرزندان مي دانند و در مواردي مانند وقف بر فرزندان، خلع زن در مقابل حضانت يكي از فرزندانش نيز اين اختلاف وجود دارد. از همين رو، شيخ صدوق برخلاف مشهور، ارث بردن نوادگان ميت را به وجود نداشتن والدين ميت منوط كرده است. همچنين بر خلاف ديدگاه مشهور، سيد مرتضي بر اين باور است كه دخترِ پسر ميت به اندازه دخترِ ميت و پسرِ دخترِ ميت به اندازه پسر ميت ارث مي برند. درباره ميزان ارث فرزندانِ دختر در صورت اجتماعشان با فرزندانِ پسر نيز به همين دليل اختلاف است. واژه «ولد» در كتب لغت و آيات و روايات بسياري به صورت حقيقت در معناي فرزندانِ فرزندان به كار رفته و در لغت به صورت «كسي كه از فرد ديگري نشئت يافته» تعريف شده است. اين تعريف، فرزندانِ فرزندان را نيز شامل شده است و عرف و شرع نيز آن را تاييد كرده اند. همچنين حقوق دانان با عبارت «كسي كه به واسطه يا بي واسطه از ديگري به وجود آمده باشد» در تعريف واژه «ولد»، كاربرد آن را در معناي فرزند زاده تاييد كرده و همانند ديدگاه مشهور فقها، زنده بودن والدين ميت را موجب محروميت فرزندزادگان از ارث ندانسته اند. در عين حال با توجه به روايات، فرزندانِ دختر و فرزندانِ پسرِ ميت سهم متفاوتي دارند.