مشاركت سياسي خاتون ها در دولت سلجوقيان ايران

Political Participation of Khatouns in the Seljuks Government in Iran

دولت سلجوقيان در اوايل قرن پنجم هجري از ميان تركان مهاجر از شرق ايران برآمدند و با پيروزي بر غزنويان و آل بويه، وسيع ترين امپراتوري اسلامي را ايجاد كردند. مشاركت زنان در قدرت در دوره سلجوقيان، يك پديده شاخص بود و آثار آن در منابع تاريخي ديده مي شود. پژوهش حاضر، با استناد به منابع تاريخي بويژه فرهنگنامه ها و تاريخ هاي سياسي درصدد پاسخ به اين پرسش است كه خاتون ها ي سلجوقي چگونه و در چه حوزه هايي بر بدنه سياسي دولت تاثيرگذاربودند؟ نگارندگان بر اين باورند كه ملكه هاي سلجوقي هوشمندانه به شيوه مستقيم از راه هايي چون مشاوره با سلاطين، ايجاد تشكيلات مستقل، فشار بر شاهان سلجوقي در تعيين وليعهد و ورود در رقابت هاي سياسي موجود در دربار و به طور غيرمستقيم با ازدواج هاي سياسي در ايجاد روابط ديپلماسي با دولت هاي ديگر، بر تمامي نهادهاي دولتي اشراف و در ساختار ديواني و تحولات سياسي و نظامي نقش داشتند.

In the early fifth century (AH)، the Seljuks government was established in the East of Iran. They were Turk migrants. The Seljuks established the broadest Islamic empire due to their victory over the Ghaznavids and the Buwaihids. The participation of khatouns in power during the Seljuk period was an indicator phenomenon and its effects are seen in the historical sources. The present research، based on historical sources especially encyclopedias and political histories، seeks to answer this question: “How and in what ways the Seljuk Khatouns influenced the political body of the state?” The authors believe that the Seljuk queens had both direct and indirect roles in the state institutions، in the structure of the government and in the political and military developments. Their direct roles involved consulting the Sultans، establishing an independent organization، exerting pressure on the Seljuk kings to determine the crown and entering the political rivalry at court. Political marriages to establish diplomatic relations with the other governments was among their indirect roles.