سياست‌ها و چالش‌هاي ناصرالدين شاه در توسعه راه شوسه مازندران

تحول در راه‌سازي شوسه در ايران، از دوره قاجار شروع شد. در اين تحول، نقش روشنفكران، قدرت هاي خارجي و پيوستن ايران به اقتصاد جهاني، بسيار مشهود بود. در اين دوره توسعه راه‌سازي در كشور، به طور مستقيم با اقتصاد، رشد اجتماعي، بهداشتي و در نهايت توسعه و پيشرفت كشور در رابطه بود. ايجاد راه شوسه متناسب با اقتصاد و جمعيت منطقه مازندران، از دوره صفويه به عنوان يكي از اهداف نظام حاكمه مطرح بود تا اينكه در دوره ناصرالدين شاه قاجار(1264-1313هـ.ق)، اين طرح عملياتي شد و راه شوسه مازندران ساخته شد. از نيمه دوم قرن نوزدهم ميلادي و در دوران سلطنت ناصرالدين شاه، با رشد جريانهاي اقتصادي و سياسي جهان غرب و پيوستگي روزافزون اقتصاد و سياست كشورها با يكديگر، حكومت ايران متوجه نياز به راه‌هاي نوين شد؛ ولي در اين راستا مشكلات و چالشهاي جدي فراروي شاه قاجار براي ايجاد راههاي شوسه وجود داشت كه مهمترين آنها نگراني‌هاي سياسي و نظامي از ايجاد چنين راه‌هايي بود. راه‌هاي جديد مي‌توانست ساختار سنتي ارتباطات در ايران را به نفع قدرت‌هاي خارجي همسايه تغيير دهد، قدرت قبايل و طوايف ايلي را گسترش داده و در نهايت پايتخت سياسي كشور را در معرض هجوم نظامي آسانتر قرار دهد. ناصرالدين شاه براي غلبه بر اين نگراني‌ها، سياست توسعه تدريجي راه‌ها و حركت توام با احتياط را در پيش گرفت. وي اولين سعي جدي خود براي ساخت راه شوسه را معطوف به ساخت راه مازندران كرد. زيرا در مازندران، نفوذ قدرت‌هاي خارجي كمتر بود، طوايف رقيب نيرومندي وجود نداشت و طوايف ساكن منطقه روابط تنگاتنگي با دولت قاجار داشتند و از نظر اقتصادي نيز مي‌توانست پايتخت سياسي را در مسير رشد و شكوفايي قرار دهد. در اين مقاله مشكلات و فرايند راه‌سازي شوسه را در منطقه مازندران با تاكيد بر سياست‌هاي داخلي و خارجي ناصرالدين شاه مورد بررسي و تبيين قرار مي‌گيرد.