علل مهاجرت از مرزهاي خراسان به افغانستان (دورۀ پهلوي اول)

خراسان از قديم‌الايام تاكنون‌، بستر فعاليت‌هاي بشري‌ و يكي از مراكز پر‌اهميت جمعيتي ايران و مستعد تغييرات اجتماعي بسيار ‌بوده‌ است. تغييرات جمعيتي از دگرگوني‌هاي محسوس در تاريخ اين منطقه محسوب مي‌شود. اين منطقه به‌دليل موقعيت ويژة جغرافيايي (منطقه‌اي مرزي) و امكانات اقتصادي بيشتر نسبت‌به همسايگان خارجي، نقش مهمي در روند مهاجرت برون‌مرزي ايران و مهاجرت اقوام كشورهاي همسايه به ايران داشته است. در دورة پهلوي اول، شمار زيادي از ساكنان مرزنشين خراسان به افغانستان مهاجرت كردند. در اين مقاله به چرايي اين امر پرداخته شده است. نتيجه تحقيق بيانگر آن است كه مهاجرت اجباري ساكنان مرزي ايران به افغانستان و اسكان گروهي از قوم خاوري به‌دليل شرايط اجتماعي منطقه (اشتراكات قومي و فرهنگي با مرزنشينان افغانستان و دوري‌گزيدن از اصلاحات اجتماعي دولت ايران)، شرايط جغرافيايي و طبيعي منطقه (‌كمبود باران، قحطي) و مشكلات اقتصادي زمينه‌ساز آن شد كه مهاجرت در رمزهاي خراسان افزايش يابد. اين تحقيق با مطالعة مدارك تاريخي ازجمله اسناد ديپلماسي دوره پهلوي اول و به روش كتابخانه‌اي و آرشيوي صورت گرفته است.