تطور تاريخنگاري شاهزاده عليقلي‌ميرزا اعتضادالسلطنه

The Evolution of Historiography in Etezadosaltaneh’s Era

ورود انديشه‌هاي غربي به ايران عصر قاجار، واكنش‌هاي اقشار گوناگون اجتماعي، به‌خصوص طبقه روشنفكر را برانگيخت. تعداد درخور توجهي از شاهزادگان قاجار نيز از امكانات ويژه‌اي كه در اختيار داشتند، استفاده كردند و در علوم و فنون مختلف از سرآمدان روزگار خويش شدند. شاهزاده عليقلي‌ميرزا اعتضادالسلطنه يكي از شخصيت‌هاي فرهيخته اين خاندان بود. زبردستي او در علم تاريخنگاري شايان توجه ويژه‌اي است. با مطالعه مواد تاريخنگاري اعتضادالسلطنه، تاريخ‌نويسي وي را مي‌توان به دو مرحله: پيروي از تاريخنگاري سنتي و تاريخنگاري براساس شيوه‌هاي نوين تقسيم‌بندي كرد. اين پژوهش مواد تاريخي و تاريخنگاري موجود در آثار عليقلي‌ميرزا اعتضادالسلطنه را با عناوين اكسيرالتواريخ، تاريخ وقايع و سوانح افغانستان، مدعيان نبوّت، فتنه باب، رصدخانه مراغه و جغرافياي محال مازندران واكاوي مي‌كند و به دنبال يافتن پاسخ براي پرسش‌هاي ذيل است: علل تغيير شيوه تاريخنگاري اعتضادالسلطنه چه بود؟ مسائل پرداخته‌شده در تأليفات اعتضادالسلطنه تحت‌تاثير چه ضرورت‌هايي انجام گرفته‌است؟ علل انتشار و توقيف روزنامه سنيه ايران چه بود؟ پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌هاي تاريخي و از حيث روش، تركيبي از روش‌هاي توصيفي‌روايي و تحليلي است.

The entry of western ideas in Qajar era raised reactions from various social strata, especially the intelligentsia. A significant number ofQajar princes, who possess special facilities, became experts in different fields. Prince Qoli Mirza Eetzadosaltaneh is one of the educated characters inthis family.Hismasteryin the science ofhistoryisworthspecial attention. Studying Etezadosaltaneh's historiography, the history of hiswritingcan be dividedinto two stages: following thetraditionalhistoriography,and historiographyonmodern methods. This study has investigated the history and historiography in the works of AliQuliMirza Aksyraltvarykh titles, dates, events in Afghanistan, those who claim to prophets, Bábí movement, Maragheh Observatory, the geography of Mazandaranand so on. The study seeks to findanswerstothe followingquestionsis: 1-What are the reasons for changing the way Etezadosaltaneh historiography? 2- What are the requisites that effected Etezadosaltaneh problem in his writings? 3- What are the reasons for the publication and closure of Snyh Iran newspaper? Current study is a historical research and its methodology combines narrative and descriptive analytical methods