رابطه دين و سياست در اسلام

The Relationship between Religion and Politics in Islam

بي‌شك يكي از مسائل مهم در حوزه انديشه‌هاي اجتماعي و سياسي، مسئله رابطه "دين" و "سياست" است، در جهان اسلام و گرايش‌هاي مطرح در بين انديشمندان مسلمان درباره نوع و چگونگي اين رابطه، مناقشه و نزاع جدي وجود دارد. برخي با انكار هرگونه پيوندي ميان دين و سياست، تداخل يكي از آن دو را در امور ديگري موجب ناكارايي طرف مقابل دانسته‌اند و لذا به جدايي كامل آن دو توصيه مي‌كنند. برخي ديگر نيز با بيان استدلال‌هاي گوناگون و مستند معتقد به وجود رابطه‌اي عميق بين دين و سياست مي‌باشند. هر چند اين گروه در كيفيت و نوع رابطه دين و سياست با هم اختلاف‌نظر دارند ولي در اين اصل يعني وجود رابطه، كنش و واكنش متقابل ميان دين و سياست، متفق‌القول هستند. پرسش اصلي اين پژوهش اين است كه اين دو گروه چگونه و با چه دلايلي به تبيين نظر خود در مورد رابطه ميان دين و سياست و تعامل يا عدم تعامل آن دو مي‌پردازند؟ بر اين اساس فرضيه به اين صورت مطرح مي‌شود كه علي‌رغم وجود استدلال‌هاي طرح شده از سوي هر يك از دو گروه، در مكتب اسلام ميان دين و سياست، هم رابطه مفهومي و نظري و هم رابطه‌اي نهادي و ساختاري وجود دارد و اين دو نوع رابطه نيز با هم هماهنگ و مرتبط هستند. هدف اين نوشتار اين است كه رابطه دين و سياست را به صورت محتوايي و از طريق بررسي ديدگاه‌ها و نظرات چند تن از نظريه‌پردازان هر دو گروه مورد بررسي قرار دهد.

One of the important issues in the field of social and political thought is the relationship between 'religion' and 'politics'. In Islamic world and among Muslim intellectuals there is a serious debate and controversy on the nature and extend of the relationship between religion and politics. This paper aims to study the relationship between religion and politics by an assessment of views of different Muslim scholars from both spectrums. Some scholars deny any kind of connection between religion and politics and assume the interference of one in the territory of other as problematic and advice the complete separation of these two domains. Other intellectuals give certain reasoning and justifications in support of a deep connection between religion and politics. This paper evaluates and compares the reasons and rationales which these two groups of scholars cherish to defend their assumption of relationship between religion and politics. The authors conclude that, despite the methodical controversy, in the Islamic School of thought and in a factual and historical context, there are irrefutable conceptual and theoretical as well as institutional and structural relationship between religion and politics.