مفهوم مأموريت‌هاي صلح‌باني سازمان ملل متحد و سير تحول آن

Evolution of the Concept of the UN Peace-Keeping Missions

بررسي روند تاريخي مأموريت‌هاي صلح‌باني سازمان ملل متحد حاكي از بروز تحولي كمّي و كيفي در اين مأموريت‌ها در دو دهة اخير است كه از آن به عنوان سير تحول مأموريت‌هاي صلح‌باني اين سازمان ياد مي‌شود. اين توسعه و تحول به تدريج شكل گرفته و از مأموريت‌هاي سنتي صلح‌باني با وظيفۀ محدود نظارت بر آتش‌بس آن هم غالباً در درگيري هاي مسلحانه بين دولت‌ها (درگيري‌هاي بين‌المللي)، به مأموريت‌هاي پيچيده و چندوجهي با مشاركت واحدهاي نظامـي، پليس و نيروهاي غيرنظامـي و بشردوستانـه كه به‌طور عمده براي پاسخ به درگيري‌هاي مسلحانة داخلي (در نقطـه مقابـل درگيري‌هاي بين‌المللي) اعزام مي‌شوند، تغيير ماهيت داده است. اين تحول در واقع در پاسـخ به محيط بين‌المللي جديد شكل گرفته در دوران پس از خاتمة جنگ سرد و شرايط نوين حاكم بر درگيري‌ها و بحران‌هاي بين‌المللي صورت گرفته و اعـزام پرشمـار نيروهاي صلح‌بان اين سازمان به مناطق به شدت فقير و آشوب‌زده به عنوان يكي از نتايج طبيعـي ايجاد محيط نوين بين‌المللي ارزيابي مي‌گردد. البته در اين زمينه يكي از نگراني‌هاي مهم موجود در ارتباط با روند تحول كيفي و كمّي مأموريت‌هاي صلح‌باني سازمان ملل متحد، امكان تبديل چنين ‌سازوكاري به يك عنصر قدرتمند پشتيباني‌كننده سياست‌هاي تغيير رژيم در جهان توسط قدرت‌هاي غربي مي‌باشد. مقالـة حاضـر كوشيده است با استفاده از اسناد و گزارش‌هاي سازمان ملل متحد، در قالب يك مقدمه، سه بخش و نتيجه‌گيري به بررسي مفهوم صلح‌باني سازمان ملل متحد و سير تحول آن بپردازد. بخش اول مقاله به بررسي مفهوم صلح‌باني در چهار دوره زماني مفروض پس از تأسيس سازمان ملل متحد، بخش دوم به بررسي تحول مفهوم صلح‌باني و بخش سوم به آسيب‌شناسي مأموريت‌هاي صلح‌باني سازمان ملل متحد اختصاص يافته است.

An assessment of the historical trend of the UN peace-keeping missions indicates that a quantitative and qualitative evolution of these missions has occurred in the last two decades. This gradual evolution has moved from traditional peacekeeping missions aimed at limited duty of monitoring the cease-fire mostly in armed conflict among States to more complicated and multi-faced missions with the participation of military, police and civil and humanitarian forces who are employed for armed civil conflicts. One of the concerns regarding this quantitative and qualitative evolution in the UN peace-keeping missions is the possible conversion of this mechanism to a strong leverage for regime change policies by Western powers. The present article aims to study the concept of "the UN peace-keeping mission" and its evolution, utilizing the UN documents and reports.