گفتمان‌ آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در قبال برنامه هسته‌اي ايران (بررسي مقايسه‌اي گفتمان آمريكا و كشورهاي غيرمتعهد)

(The Discourse of the IAEA towards Iran's Nuclear Program (US vs. NAM

رفتار آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در قبال پرونده هسته‌اي ايران در چه بستر گفتماني و معنايي شكل گرفته‌ است؟ بررسي اوليه نشان مي‌دهد كه دو گفتمان اصلي در مجمع عمومي آژانس وجود دارد؛ گفتماني كه بيشتر بر امنيت هسته‌اي، خطر تروريسم هسته‌اي و عدم اشاعه تأكيد دارد كه توسط آمريكا و بيشترِ كشورهاي غربي دنبال مي‌شود و ديگري گفتماني كه بر توسعه صلح‌آميز هسته‌اي و خلع‌ سلاح تأكيد دارد و بيشتر توسط كشورهاي جهان سوم و غير متعهد پيگيري مي‌شود. در اين نوشتار پس از تعريف گفتمان و روش تحليل آن، به بررسي متون گفتمان‌هاي موجود در مجمع عمومي آژانس اتمي پرداخته و چگونگي تسلط گفتمان هژمونيك (گفتمان آمريكا و كشورهاي غربي) را بر گفتمان غيرهژمونيك مورد تحليل قرار مي‌دهيم. پيوند گفتمان امنيتي آمريكا با گفتمان حقوقي آژانس، مولد گفتمان هژمونيك بوده كه رفتار تبعيض‌آميز آژانس را در قبال ايران امكان‌پذير كرده است. در روش تحليل گفتمان از تكنيك‌هايي مانند تحليل خصوصيات اسنادي، تحليل استعاره‌اي، شيوه نام‌گذاري، شيوه انتخاب واژگاني، تحليل بينامتني و تحليل مضامين، روابط و فاعلان اجتماعي در سه سطح توصيف، تفسير و تبيين استفاده مي‌شود.

What are the conceptual basis and contextual discourse of the IAEA towards Iran’s nuclear program? How this discourse and behavior has been shaped within the IAEA as a professional apolitical agency? These are main questions which this paper would like to answer. There are two distinctive discourses in the General Assembly and the Board of Governors of the Agency: a discourse which concentrates on nuclear security, threat of nuclear terrorism and non-proliferation, adopted by the United States and Western countries, and the discourse which emphasizes on the need for development of peaceful nuclear technology and disarmament, as envisaged in the NPT, supported by the developing countries and by the Non-Aligned Movement member States, in particular. The article reviews and underline the conceptual elements of the different discourses at the IAEA. The underlying causes of the IAEA submission to the hegemonic discourse of the US and the West are highlighted. The overwhelming influence of security discourse of the US on the legal/technical discourse of the IAEA will be suggested as the root-cause of discriminatory behavior of the Agency towards Iran.