بررسي عوامل تاريخي بنياد شهرها با رويكرد به شهرهاي ايران و ميانرودان

The Study of the Historical Factors of the Foundation of Cities with the Approach to the Cities of Iran and Mesopotamia

در بررسي اين نكته كه جوامع چه زماني به شهرنشيني و مدنيت متمايل شدند و چه عواملي باعث اين رخداد شد، مكاتب مختلف تاريخي و جغرافيايي هركدام به يكي از عوامل مهم در پيدايش و ساختار شهرهاي باستاني ﺗﺄكيد كرده‌اند. دراين‌بين، رايج‌ترين نظريه‌ها چنين عنوان كرده‌اند كه پيامدهاي ناشي از «انقلاب كشاورزي» و «دين‌گرايي» و اشتراك‌هاي دينيِ جمعيت‌هاي كهن، از اسباب اصلي بنياد شهرها بوده است. ازاين‌رو، در پي محك صحت و سقم اين نظريه‌ها، با مطالعة اسناد تاريخي و يافته‌هاي باستان‌شناسي با روش كتابخانه‌اي و با رويكرد توصيفي‌تحليلي متوجه مي‌شويم كه دست‌كم در فلات ايران و ميانرودان، انسان در طي يك‌جانشيني در موقعيت مطلوب جغرافيايي، انقلاب كشاورزي را به وجود آورد؛ سپس در پي اين انقلاب، به‌تدريج تقسيم كار رخ داد و در اثر نوآوري‌ها، قدرت بيشتر و روابط تجاري و انباشت سرمايه پديد آمد و ديگر عوامل موجود همچون دين، جمعيت و عوامل سياسي‌نظامي در فرهنگ بشري شكل گرفت و موجب ايجاد شهرها شد. درواقع در پيدايش و بنياد شهرهاي باستاني، همة عوامل مذكور سهيم نبودند؛ اما در منطقة جغرافياييِ موضوع مطالعه در اين پژوهش، بايد عوامل جغرافيايي، اقتصادي، ديني و سياسي‌نظامي را به ترتيب در پيدايش يا تكامل ساختار شهرها تاحدود چشمگيري مؤثر و مهم تلقي كرد و شهرهاي باستاني ايران و ميانرودان را دارندة اين خصوصيات برشمرد؛ البته، منطبق با نظريه‌هاي مذكور و با ﺗﺄكيد بر دو عامل اقتصادي و ديني.

In examining the time when communities began to dominate urbanization and civilization and the factors that led to this event, various historical and geographical schools have emphasized one of the major factors in the emergence and structure of ancient cities. In this context, the most common theories have stated the consequences of the "agricultural revolution" and "religiousism" and the religious contributions of the old people that have been the main source of the foundations of the cities. Therefore, following the verification of the veracity of these theories, by studying historical documents and archaeological findings with a library method and a descriptive approach, we found that, at least in the plateau of Iran and Mesopotamia, mankind created an agricultural revolution through a united geographical position. Then, following this revolution, the division of labor gradually took place, resulting in innovations, greater power and business relations and capital accumulation, and other factors such as religion, population, and political factors emerged in human culture and created cities. In fact, despite all these factors are not necessarily involved in the emergence and foundations of ancient cities, but considering the geographic area studied in this research geographical, economic, religious and political-military factors can be largely important and effective in the genesis and evolution of cities. an‎d the ancient cities of Iran and Mesopotamia have had these characteristics. Of course, it should be in accordance with the above theories and emphasizing two factors of economic and religious.