اصول انديشة سياسي و نظريه «امامت قهرية» ابن‌جماعه، با تكيه بر كتاب تحريرالأحكام في تدبير أهل الإسلام

The Principles of Political Thought and The Theory of “Imamate Qahrieh” by Ibn Jamaeh, based on The Book pf Tahrir Al-Ahkam fi Tadbir Ahl-Islam

بدرالدين­ ابن­ جماعه (639-733 ه.ق) قاضي ­القضات دمشق و قاهره، در روزگاري مي­زيست كه مغولان به سرزمين‌هاي اسلامي حمله كردند و خلافت عباسيان را در بغداد منقرض نمودند. اين رويداد، نگراني شديدي در ميان فقيهان و انديشمندان مسلمان ايجاد نمود. نخستين بار بود كه غيرمسلمانان بر بخش وسيعي از سرزمين­ هاي اسلامي سلطه مي­يافتند. در اين شرايط، طبيعي بود كه طرفداران نهاد خلافت، دربارة نظرية نظام سياسي در اسلام به تمهيدات جديدي ــ البته در چهارچوب انديشة ديني ــ بپردازند تا به اين ترتيب بتوانند براي اوضاع سياسي تازه، توجيه شرعي پيدا كنند. انديشمندان سنّيِ طرفدار نهاد خلافت، درصدد برآمدند تا به توجيه نظري و شرعي از وضعيت موجود نظام سياسي بپردازند. پژوهش حاضر سعي دارد اصول انديشه­ ها و نظريّات سياسي ابن­ جماعه را به شيوه توصيفي ـ تحليلي تا حدّ امكان وضوح ببخشد. اين مقاله نشان مي­دهد كه تحولات سياسي و اجتماعي عصري كه ابن جماعه در آن زندگي مي­كرد، محرّك و انگيزه­اي بود تا وي را به سوي طرح ديدگاه ­هاي سياسي­اش سوق دهد و با وجود اين‌كه نهاد خلافت اسلامي عملاً از ميان رفته بود، باز به مسئلة خلافت اسلامي توجه كند و در اين باره به ارائة نظرات و انديشه­ هاي خود بپردازد.

Badr al-Din Ibn Jamaeh (639-733A.H) was Qazi al-Qozzat (the Islamic title for the judge of judiciary) in Damascus and Cairo, living the time when the Mongol invaded the Islamic lands and overthrew the Abbasid’s caliphate in Baghdad. This event created a great deal of concern among the Muslim scholars and jurisprudents. It was for the first time that the large part of Islamic land came under the non-Muslim domination. Under the circumstances, it was only natural that the supporters of caliphate institution, considering the religious thought take account of the theory of political system in Islam in order to find out the religious justification for the new political situations. The Sunni thinkers supporting the caliphate institution, tried for justifying the religious and theoretical of the political system of current condition. The present research attempts to clarify the political theories and thoughts by Ibn-Jamaeh through the descriptive-analytical method. The current article shows that the political and social changes of the era in which Ibn Jamaeh lived, were the motivations leading him to render his political views and despite the fact that the institution of Islamic caliphate literally vanished away, took the issue of Islamic caliphate into his consideration and presented his ideas and thoughts about it.