وضعيت رشته علوم سياسي در ايران

در اين مقاله سعى كردم به اختصار تحولات علم سياست، مشكلات آن، عوامل مؤر بر پيدايى چنين وضعيتى را بررسى كنم. همچنانكه گفتم، حاكميت نظام هاى سياسى خودكامه و فقدان فضاى مباحثه و نقادى از يك سو و دورى دانشوران علم سياست از مطالعه مستقيم جامعه ايرانى و نظريه پردازى بر مبناى نظريه هاى مربوط به سياست و حكومت در جوامع غربى از سوى ديگر، از مهمترين عوامل انزواى علم سياست در ايران است. انقلاب اسلامى ايران توانست جريان بومى گرايى را كه پيش از انقلاب پا گرفته بود، تقويت و تشديد كند. اما از سوى ديگر به عللى چند از قبيل حاكميت فضاى انقلابى، تهديد موجوديت انقلاب اسلامى و نظام جمهورى اسلامى در دهه نخست انقلاب و مهمتر از همه حضور مستمر برخى عناصر فرهنگ سياسى به جا مانده از قرن ها حاكميت ساختار سياسى استبدادى در اين مرز و بوم؛ علم سياست نتوانست از موهبت فضاى آزادانه مباحثه سياسى و نقادى علمى به اندازه كافى بهره مند گردد و در نتيجه گذار آن از وضعيت بحرانىاش همچنان به تاخير افتاده است. آنچه كه حميد عنايت، بيست و چند سال پيش در باره وضعيت علم سياست در ايران نوشته، همچنان صادق است: پيداست كه علوم سياسى به معناى درست اين اصطلاح هنوز در ايران مراحل مقدماتى خود را مى پيمايد و تا مرحله پختگى و بارورى، راهى دراز در پيش دارد. هنوز كوشش بسيار بايد تا دانش سياسى ژرف بينانهاى با بهره گيرى از تازه ترين دانسته هاى بشر روزگار، و بر اساس شناخت خصوصيات سياسى و اقتصادى جامعه ايرانى پديد آيد و راهنماى كردار سياسى شود. حصول اين مراحل، گذشته از لوازم و مقدمات علمى، به امكان برخورد آرا و نظريات و برخوردارى از روحيه شكيبايى و تساهل در برابر عقايد خلاف عرف نياز دارد