بررسي و تحليل سند مناظرات امام رضا(ع) در عراق و خراسان

A Review and Analysis of the Documents on Imam Ridha's (AS) Debates in Iraq and Khorasan

مناظرات امام رضا (ع) در ادبيات ديني شيعه اماميه از جايگاه و اهميت خاصي برخوردار است. با وجود آنكه برخي در اعتبار و اصالت آن ها ترديد روا داشته اند اما مورد استفاده و استناد بسياري از محدثان و پژوهشگران قرار گرفته و مي گيرد. از اين رو شايسته است مناظرات حضرت رضا (ع) در عراق و خراسان از نظر سندي و متني مورد ارزيابي علمي قرار گيرد تا اعتبار و اصالت آن به روشن گردد. در اين پژوهش، سند اين مناظرات از نظر رجالي مورد بررسي قرار گرفته است. محمد بن فضل هاشمي، راوي مناظرات عراق و غالب رجال سند مناظرات خراسان مانند حسن بن محمد نوفلي، ابوعمرو محمد بن عمر بن عبدالعزيز الانصاري الكجي (حدود) و ابومحمد جعفر بن علي بن احمد القمي الايلاقي معروف به ابن الرازي، از نظر برخي علماي رجال به دليل متحد شمرده شدن با راويان موثق، افرادي ثقه و قابل اعتماد هستند. الخرائج و الجرائح راوندي و عيون اخبار الرضا (ع) صدوق نيز، قديمي ترين منابع اين مناظرات هستند.

The debates of Imam Ridha (AS) are of particular importance in the Imami Shi?ite religious literature. Although some scholars have raised doubts about their credibility and authenticity، they have been used and cited by many Hadith scholars and researchers. Imam Ridha's (AS) debates in Iraq and Khorasan are worth reviewing in terms of their documentation and textual evaluation in order to prove their credibility and authenticity. In this research، the documents of the debates have been examined from ?Ilm al-Rijal perspective. Muhammad ibn Fazl Hashemi، the narrator of Iraqi debates، and most of the Rijal of Khorasan debates، such as Hassan ibn Muhammad Nufali and Abu Amar Muhamad Ibn Omar Ibn Abd al-Aaziz al-Ansari al-Kaji (circa 340 hijri) and Abu Muhamad Jafar Ibn Ali Ibn Ahmad al-Qommi al-Ilaqi known as Ibn al-Razi are considered by Rijali scholars as reliable narrators because of their close relations with trusted scholars of Rijal. “Al-Kharaij wa al-Jara'ih” of Ravandi، and ?Uyun Akhbar al-Redha (AS) of Saduq are the oldest sources of these debates.