بررسي كمي متانول و اتانول در نوشيدني‌هاي تخميري غيرالكلي و عرقيات گياهي ؛ جنبه‌هاي سم‌شناسي تجزيه‌اي

Quantitative Determination of Ethanol and Methanol in non-alcoholic Fermented Beverages and Herbal Distillates: Analytical Toxicology Perspectives

زمينه و هدف: امروزه نوشيدني‌هاي تخميري غيرالكلي (ماءالشعير) و عرقيات گياهي به‌صورت گسترده در ايران استفاده مي‌شود؛ بنابراين بي­­خطري آن­ها از اهميت خاصي برخوردار است. گزارش‌هاي متعددي مبني بر وجود متانول و اتانول در نوشيدني‌ها وجود دارد. در اين زمينه و براي پاسخ‌دهي به پرسش‌هاي طرح‌شده از سوي مقامات قضايي مبني بر تعيين كمّي ميزان الكل در اين فرآورده‌ها، مطالعۀ حاضر طراحي شد. هدف از انجام مطالعه، تعيين غلظت متانول و اتانول در برندهاي ماءالشعير و عرقيات گياهي موجود در بازار ايران است. روش بررسي: پنج برند از انواع ماءالشعير و پنج برند از عرقيات گياهي انتخاب شدند. از هر برند 10 نمونه (درمجموع 100 نمونه) به‌صورت تصادفي خريداري شد. غلظت متانول و اتانول در تمامي نمونه‌ها به روش Headspace GC (كروماتوگرافي گازي مجهز به Headspace) و با استفاده از شناساگر يونش شعله (Flame ionization detector) آناليز شدند. استونيتريل به‌عنوان استاندارد داخلي استفاده شد. نتايج با نرم‌افزار SPSS تجزيه‌وتحليل آماري شدند. يافته‌ها: نتايج حاصل از تحقيق حاضر نشان داد غلظت متانول و اتانول در تمامي برندهاي ماءالشعير و عرقيات گياهي، پايين­تر از حد سمي بود. ميانگين غلظت اتانول با ميزان 0/59% حجمي/ حجمي در ده نمونه از يك برند ماءالشعير نسبت به ديگر برندها به‌صورت معناداري بالاتر بود(0/05>p). در ده نمونه از يك برند عرقيات گياهي، ميانگين غلظت متانول با ميزان 0/03% حجمي/حجمي به‌صورت معناداري بالاتر از ديگر برندها بود(0/05>p). غلظت اتانول در كليۀ برندهاي ماءالشعير در محدودۀ 2/2-0% حجمي/ حجمي گزارش شد. در عرقيات گياهي، غلظت متانول و اتانول به ترتيب در محدودۀ 0/03-0% حجمي/ حجمي و 0/09-0% حجمي/ حجمي به دست آمد. بحث و نتيجه‌گيري: غلظت متانول و اتانول در برندهاي ماءالشعير و عرقيات گياهي در مقادير غير سمي بود. با توجه به اينكه وجود الكل‌ها در مقادير بيش‌ازحد مجاز در محصولات غذايي تهديدكنندۀ سلامت مصرف‌كنندگان است، كنترل كيفي دوره‌اي محصولات گياهي و ماءالشعيرهاي غيرالكلي، براي حفظ سلامتي جامعه لازم و ضروري است.

Background: Non-alcoholic fermented beverages and herbal distillates are among the popular beverages in Iran. Therefore their safety is of great issue. Many reports indicate that these beverages are contaminated with ethanol and methanol. There are always questions about alcoholic content of beverages from jurisdiction authorities. The aim of the present study was to analyze some brands of herbal distillates and non-alcoholic fermented beverages available in Iran market to determine ethanol and methanol concentrations. Methods: A total of five brands of non-alcoholic beverages and five brands of herbal distillates were selected. Ten samples from each brand (totally 100 samples) were randomly bought from market. Ethanol and methanol concentrations were determined using headspace gas chromatography equipped with flame ionization detector. Acetonitrile was applied as internal standard. Data were analyzed by SPSS software. Findings: Results of the present study showed that none of the herbal distillates or non-alcoholic beverages contained ethanol and methanol more than maximum allowable limits. However mean ethanol concentration (with ethanol content of 0.59% volume/volume=v/v) was significantly higher in ten samples of one brand of fermented non-alcoholic beverages in comparison to other brands (p<0.05). Mean methanol level was detected in ten samples of one brand of herbal distillates significantly higher than other brands as much as 0.03% v/v (p<0.05). Ethanol concentration in non-alcoholic beverages was in the range of 0-2.2% v/v. In herbal distillates, methanol and ethanol concentrations were in the ranges of 0-0.03% and 0-0.09% v/v respectively. Conclusion: Ethanol and methanol concentrations were non-toxic in non-alcoholic fermented beverages and herbal distillates. Presence of ethanol and methanol in food stuff above accepted limit has life-threatening consequences so the quality control of herbal products and non-alcoholic beverages is needed for safety and it should be conducted periodically for public health guarantee.