بررسي تنوع ژنتيكي برخي توده‌هاي هندوانۀ ابوجهل (Citrullus colocynthis L.) بر پايۀ صفات ريخت‌شناختي و فيتوشيميايي ميوه و بذر

Evaluation of genetic diversity of some Citrullus colocynthis accessions based on morphological and phytochemical traits

در اين تحقيق هفده تودۀ هندوانه ابوجهل (حنظل) از مناطق مختلف ايران در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات گروه مهندسي علوم باغباني دانشگاه تهران كشت شدند. برخي ويژگي­هاي ريخت‌شناختي (مورفولوژيكي) ميوه و نيز تركيب‌هاي فنلي و كارتنوئيدي و همچنين ميزان اسيدهاي چرب بذر آن­ها ارزيابي شدند. بر پايۀ نتايج بيشترين شمار ميوه در بوته و عملكرد در تودۀ "ارزوئيه" مشاهده شد، درحالي‌كه بيشترين وزن تك ميوه در تودۀ "خوراسگان 5" مشاهده شد. بيشترين ميزان تركيب‌هاي فنلي در ميوه­هاي تودۀ "كرمان" و "يزد" (88 ميلي­گرم اسيدگاليك در گرم وزن خشك) وجود داشت و بالاترين تركيب‌هاي كارتنوئيدي در توده­هاي "اراك" و "اهواز" (85 ميكروگرم در ميلي­گرم وزن خشك) وجود داشت. بيشترين محتواي اسيد چرب لينولئيك در بذر تودۀ "ارزوئيه" (72/4%) و بيشترين ميزان اولئيك اسيد در توده "خوراسگان" 2(13/8%) مشاهده شد. وزن ميوه با قطر ميانبر (مزوكارپ) مركزي و ميانبر حاوي بذر همبستگي مثبت به نسبت بالايي (0/69=r) داشتند. بين ميزان اسيد استئاريك و طول بذر همبستگي منفي بالايي (0/775-=r) وجود داشت كه بذرهاي كشيده­تر حاوي ميزان اسيد استئاريك كمتري بودند. در تجزيۀ خوشهاي، در فاصلۀ 5 واحد بر پايۀ روش وارد توده‌ها در چهار گروه قرار گرفتند و يك توده از "كرمان" به‌طور جداگانه در يك خوشه قرار گرفت كه ميزان تركيب‌هاي فنولي بالايي داشت. تنوع بالا در صفات ميوه و ميزان تركيب‌هاي فيتوشيميايي مي‌توان استنباط كرد، هندوانه‌هاي ابوجهل در كشور تنوع بالايي دارند و بر پايۀ عملكرد و رشد مناسب بوته‌ها امكان زراعي كردن اين محصول وجود دارد.

In this study 17 accessions of colocynth from different parts of Iran cultivated in the research station of Horticultural Science Department of University of Tehran in randomized completely block design with three replications. Some morphological characters of fruits, total Phenol component, Carotenoid content and Fatty acid content were evaluated. According to results, the highest fruit number per plant and fruit yield was found in Orzooiyeh accession, While Khorasgan 5 accession showed the highest fruit weight. The highest amount of phenolic compound resulted in Kerman and Yazd accessions (88 µg g-1 d.m), and highest amount of Carotenoid in Arak and Ahvaz accessions (85 mg g-1 d.m.). The highest amount of linoleic acid was in Orzooiyeh accession seed (72.4%) and highest amount of oleic acid (13.8%) in Khorasgan 2 accession. In correlation analysis, fruit weight was relatively high correlated with central mesocarp and seed mesocarp diameter (r= 0.69). There was negative correlation between stearic acid amount and seed length, in the other hand longer seed had lower amount of stearic acid. In cluster analysis based on ward method at distance 5 accessions placed in 4 groups and one accession from Kerman segregated in separated cluster which had highest amount of total phenolic compound. Based on fruit traits and phytochemical compound variation could demonstrated that colocynth plants in Iran had high genetic diversity and there are possibility for crop up this plant based on yield and suitable growth.