واكنش رشد و عملكرد گياه دارويي استويا (Stevia rebaudiana Bertoni) به فاصلۀ كاشت و زمان برداشت

Response of growth and yield of Stevia (Stevia rebaudiana Bertoni) to planting space and harvesting time

به‌منظور بررسي تأثير سطوح مختلف فاصلۀ كاشت (20، 25، 30 و 35×50 سانتي‌متر) و زمان برداشت (26 مرداد و 26 شهريورماه) بر ويژگي‌هاي رشد و عملكرد كمي و كيفي گياه دارويي استويا (Stevia rebaudiana Bertoni)، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات گروه مهندسي علوم باغباني و فضاي سبز دانشگاه تهران در سال زراعي 93-1392 انجام شد. نتايج نشان داد تأثير فاصلۀ كاشت بر بيشتر صفات به‌جز ارتفاع گياه، نسبت وزن برگ به ساقه و ميزان سبزينه (كلروفيل)­ها معني‌دار بود. با كاهش فاصلۀ كاشت از 35×50 به 20×50، وزن خشك اندام‌هاي هوايي و برگ، عملكرد استويوزيد و ربوديوزيد A افزايش يافت. همچنين‌، تأثير زمان برداشت بر همۀ صفات به‌جز ميزان سبزينه‌ها معني‌دار بود. بيشترين ارتفاع گياه و قطر تاج پوشش،‌ وزن خشك اندام‌هاي هوايي، عملكرد استويوزيد و ربوديوزيد A در برداشت 26 شهريور و بيشترين نسبت برگ به ساقه در برداشت 26 مرداد بود. اثر متقابل تنها بر صفت وزن خشك برگ معني‌دار بود و بيشترين وزن خشك برگ در برداشت 26 شهريور و فاصلۀ كشت 20 و 25×50 به دست آمد. صفت ميزان سبزينه‌ها تحت تأثير هيچ‌يك از تيمارها قرار نگرفت. به‌طوركلي مي‌توان گفت فاصلۀ كشت 20 و 25×50 سانتي­متر و برداشت گياه در 26 شهريورماه نسبت به ديگر تيمارها در منطقۀ مورد بررسي در كرج، نتيجۀ بهتري براي كشت و استقرار استويا داشته است.

In order to investigate the effect of harvesting time (17 August and 17 September) and planting space (20, 25, 30 and 35 × 50 cm) on growth criteria, quantitative and qualitative yield of Stevia rebaudiana Bertoni, a factorial experiment based on randomized complete block design with three replications was carried out in Research Station of Department of Horticultural Science and Landscape Engineering, University of Tehran during years of 2013-2014. Based on results, planting space significantly affected the most measured traits except plant height, leaf to stem ratio and chlorophyll content. By decreasing of planting space from 35×50 to 20×50 cm, fresh and dry weight of the aerial part and leaf and yield of Stevioside and Rebaudioside A were increased. Also, harvesting time significantly affected the measured traits except chlorophyll content in which the highest plant height and diameter, fresh and dry weight of the aerial part and yield of Stevioside and Rebaudioside A were obtained at 17 September. Harvesting at 17 August caused the highest leaf to stem ratio. The interaction effect of planting space and harvesting time significantly affected leaf dry weight in which the highest leaf dry weight obtained by the planting space 20×50 cm and 25×50 cm at 17 September. There was no significant effect on chlorophyll content. In general, based on these results, planting space of 20 and 25 × 50 cm and harvesting time at 17 September compared to other treatments pronounced better for cultivation of Stevia in studied area of Karaj.