بررسي رشد و گلدهي برخي نمونه‌هاي بيد‌مشك (Salix aegyptiaca L.) در شرايط آب‌ و ‌هوايي استان كردستان

Study of growth and flowering characteristics of some Salix aegyptiaca L. accessions in Kurdistan province (Iran)

در اين پژوهش، ويژگي­هاي رشد و گلدهي ده نمونۀ بانك ژني (اكسسشن) بيد­مشك (Salix aegyptiaca L.) موجود در كلكسيون ايستگاه تحقيقاتي كشاورزي كردستان در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار ارزيابي شد. نتايج تجزيۀ واريانس داده­ها نشان داد، بين ويژگي­هاي ارتفاع درخت، قطر يقه، طول شاتون، نسبت طول به عرض شاتون، طول برگ، عرض برگ، نسبت طول به عرض برگ، سطح برگ و طول دمبرگ اختلاف معني‌داري (0/01≥ P) وجود داشت. ويژگي­هاي زاويۀ شاخۀ اصلي با فرعي، طول شاخۀ يك‌ساله، طول در عرض شاتون نيز اختلاف معني‌داري (0/05 ≥P) با هم داشتند. مقايسۀ ميانگين ويژگي­ها نيز گوياي تفاوت معني­دار بين اكسشن­ها بود. نتايج ضريب همبستگي نشان داد كه بين سطح برگ با ويژگي­هاي مرتبط با گلدهي (طول شاتون، عرض شاتون، وزن تر و خشك شاتون) همبستگي مثبت و معني­داري و بين ارتفاع درخت و ويژگي­هاي طول و وزن تر شاتون همبستگي منفي و معني­داري وجود داشت. تجزيۀ خوشهاي صفات مورد بررسي، نمونه­ هاي بيدمشك مورد بررسي را در سه خوشه گروه ­بندي كرد. براي تعيين نمونههاي برتر از تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي استفاده شد. بر پايۀ دو مؤلفۀ اول و دوم كه درمجموع حدود 70 درصد از تنوع را توجيه كردند، نمودار دو بعدي (باي پلات) ترسيم و مشخص شد كه نمونههاي K2، K3 و K6 نسبت به نمونههاي ديگر برتري محسوسي داشته و مي‌توان با توجه به ويژگي‌هاي برتر آن­ها افزون بر كاشت در فضاي سبز براي اصلاح ژنتيكي بيدمشك نيز استفاده شوند.

In this study, the growth and flowering characteristics of 10 accessions of Salix aegyptiaca L. grown in the collection of Kurdistan agricultural research center were assessed. The experiment was run in a randomized complete block design (RCBD) with three replications. The analysis of variances showed significant differences (P≤ 0.01) among accessions for characteristics such as tree height, collar diameter, catkin length, catkin length/width ratio, leaf length, leaf width, leaf length/width ratio, leaf area, petiole length and significant differences (P≤ 0.05) among accessions for angle of branches with trunk, length of annual shoot, catkin length width. Based on the results of correlation coefficients, there were significant positive correlations between leaf area and flowering characteristics (catkin length, width, fresh and dry weight). Moreover, there were significant negative correlations between tree height and catkin length and fresh weight. Cluster analysis of studied traits grouped accessions into three clusters. To determine the superior accessions, principal component analysis was used. Bi-plot was made based on the first two components which covered 70 percent of total variance and showed the accessions of K2, K3 and K6 were superior and could be recommended for landscape designing and breeding programs.