جستاري در اركان ماهيت سرايت در فقه و حقوق كيفري ( خلاء زدايي قانوني از ماهيت سرايت )

An Inquiry into the Identity of Permeation in Jurisprudence and Criminal Law (Legal Compensation for the Identity of Permeation)

قانون‌گذار در كتاب قانون مجازات اسلامي در مواد متعددي، اصطلاح سرايت را موضوع قانونگذاري قرار داده است. قانون‌گذاري پيرامون هر موضوعي ايجاب مي‌‌كند كه در گام نخست، ماهيت موضوع مد نظر به‌شكل كامل تبيين شده و همۀ اركان اساسي آن ماهيت شناسايي شوند اما قانون‌گذار بدون آنكه منظور خود را از واژۀ سرايت مشخص كند به تقنين در اين‌باره پرداخته كه اين امر سبب ابهامات فراواني براي كارشناسان پزشكي قانوني شده است. يكي از محورهاي اختلافِ نظر دربارۀ ماهيت سرايت، بحث گذشت زمان به عنوان شرطي اساسي در تحقق ماهيت سرايت است، اين موضوع در نظام حقوقي كامن‌‌لا توجه قرار گرفته است؛ به‌گونه‌اي كه تا سال‌‌ها، گذشتِ زمانِ يك سال و يك روز، شرط تحقق سرايت شمرده مي‌‌شد. حائز اهميت است كه ماهيت سرايت از ابداعات فقهي است كه قانون‌گذار از آن بهره است. بنابراين شايسته بود تا كه قانون‌گذار با برشمردن شروط تحقق ماهيت سرايت، اقدام به بيان مفهوم و منظور خود از اصطلاح مد نظر كرد. هدف پژوهش حاضر، يافتن اركان تحقق ماهيت سرايت است. روش بررسي پژوهش حاضر بر اساس منطقِ توصيفي-تحليلي است كه ابزار گردآوري اطلاعات براي تضارب آرا و ارزيابي استدلالي، به‌صورت تحقيقات كتابخانه‌‌اي اعم از مطالعه‌‌ي كتب فقهي، حقوقي، پزشكي و قوانين مربوطه است. پژوهش حاضر با شناسايي خلاء قانوني دربارۀ ماهيت سرايت و ارزيابي آراي مختلف، ادلۀ روايي و مفهوم‌‌شناسي عميق از واژگان كاربردي به اين نتيجه رهنمون شد كه تحقق ماهيت سرايت منوط به دو شرطِ وجودِ دو جنايت و رابطۀ سببيت است و گذشت زمان فقط از ملزومات شايع سرايت است نه از اركان ماهيت سرايت.

The Legislator in Islamic Punishment Code, in several articles, has put the title of “permeation” under its legislation. Legislation in every subject, requires that, in the first place, we explain the identity of the subject and recognize every aspect of it. However, the legislator, without identifying his definition of “permeation”, has delved into the legislation in this field, which leads to several ambiguities for experts in forensics. Passing of time is an essential condition for realization of the identity of “permeation”; this has been discussed in Common Law in which the passing of one year and one day was a condition for realization of the “permeation”. It is of paramount importance that the identity of ‘permeation’ is a jurisprudential innovation, something the legislator has profited a lot. Therefore, it would be better if the legislator explained his definition of ‘permeation’ by presenting the conditions for the realization of the identity of ‘permeation’. A descriptive-analytic method was used and the essential information was gathered through library studies in Jurisprudential, legal, medical and other books. This essay lead to the conclusion that the realization of the identity of ‘permeation’ depends on two conditions: 1. The existence of two crimes; 2. A causal relation. The passing of time is only a prevalent requirement of ‘permeation’, not an essential part of it.