رويكرد علماء به مشروعيت نهاد سلطنت مطالعه موردي ؛ روزگار فتحعلي شاه قاجار

اوايل عهد قاجار بويژه عصر فتحعلي شاه در تاريخ تشيع داراي اهميت بسزايي است. از يك سو با وحدت مجدد ايران و ايجاد يك حكومت مركزي، آرامشي نسبي به مملكت بازگشته و راه تعامل ميان علما و حكومت باز شده بود و از سوي ديگر حكومت مستقر براي تداوم خود و نيز حفظ مرزها و مقابله با ديگر قدرتهاي داخلي و خارجي نيازمند پشتيباني هاي مختلفي بود كه حمايت علماي شيعه مي توانست يكي از بهترين گزينه ها باشد. مقاله پيش رو به بررسي آراء چهار تن از علماي شيعه- ميرزاي قمي، شيخ جعفر كاشف الغطاء، ملا احمد نراقي و سيد جعفر كشفي- در باب نهاد سلطنت مي پردازد. در بررسي متون فقهي، رساله ها و حتي كتب ادبي اين دوره كه به قلم علماي شيعه به نگارش در آمده اند در ظاهر نوعي ناهماهنگي و عدم انسجام نسبت به مشروعيت نهاد چگونگي رويكرد علماي شيعه به مشروعيت نهاد » سلطنت ديده ميشود كه پرسش اصلي اين رساله را تحت عنوان به دنبال داشت. در پاسخ به اين پرسش اصلي است كه با كاربست چارچوب « سلطنت در عصر فتحعلي شاه قاجار نظريه نهاد سلطنت اسلامي و با ارائه يك مدل سه وجهيِ دولت آرماني شيعه، حوزه اختيارات فقيه و واقعيت امر سياسي موجود، به اين نتيجه رهنمون ميشويم كه علمايي چون ميرزاي قمي، احمدنراقي، كشفي و كاشف الغطاء با وحدت بر سر موضوع اختيارات فقيه و وجه دولت آرماني شيعه و با توجه به واقعيات سياسي موجود درصدد تعامل با نهاد سلطنت آن هم تحت شرايط خاصي بودند.