بررسي و تحليل روايتگري ايدئولوژيك در تاريخ نگاري شاهنامه بر مبناي نامه رستم هرمزد در پايان شاهنامه

The Study of Ideological Narration in Shahnameh’s Historiography through Analysis of Rostam Hormizd Epistle

از مسائل مهمِ مورد بررسي تاريخ­ نگاري، شناخت محرّك تاريخ ­نگار به سمت تاريخ نگاري و هدف او از نوشتن تاريخ است. هدف مورّخ از نگاشتن تاريخ، بر ساختار تاريخ او تأثير مي­گذارد و در آن نمود پيدا مي­كند. روايت مورّخ از حوادث تاريخي، روايت معناداري است كه باعث شكل گرفتن نتيجه ­اي ويژه در ذهن خواننده مي­شود. هدف او از تاريخ نويسي ترويج يا تأييد يك ايدئولوژي از خلال روايات تاريخي است. تاريخ ­نگاري ابزار و رسانۀ مستندسازي ايدئولوژي است. اين­گونه، مورّخ يك روايت تأييدگر را از رخدادها سامان مي­ دهد. در اين پژوهش، مي‌توان شاهنامه را همچون تدوينگران، شاعر خوانندگان روزگار تأليف، متني تاريخي ديد و با كمك دانش روايت­ شناسي، روايتگري ايدئولوژيك را در آن رديابي كرد و از روايت، به ايدئولوژي بعضاً پنهانِ سازندۀ آن پي­برد. بخش محوري اين بررسي، «پادشاهي يزدگرد» در انتهاي شاهنامه با چهارچوب نظري بوطيقاي زمان روايي ژرار ژنت است. مراد نگارندگان از واژه «ايدئولوژي» نظام فكر تحليلي عمدتا" در زمينه انديشه هاي سياسي و حكومتي است.

Identification of historian’s motivation for historiography and his/her objective in writing history constitute the key issues of historiography. The latter affects the structure of history. The historian’s narration of historical events makes a meaningful narrative. The resulted narrative molds a specific historical understanding in reader’s mind. One of the key objectives of any historian is to propagate a specific ideological trend through narration of historical events. In this sense, historiography is a means and medium for ideological documentation. In this documentation, the historian organizes a corroborant narrative of a series of historical events. In the present study, it is realized that Shahnameh is a historical text. After utilizing criteria of Narratology, it can be indicated that Shahnameh has housed ideological and motivated narratives. By “ideological”, the study intends to recognize text’s and narrator’s political and governmental overtones. The identification of such ideological and motivated narratives can aid the study to recognize narrator’s latent ideology and objective. The present study has chosen the finishing part of the book that has talked about “Yazdgerd Kingdom” and started analyzing it through Gerard Genette’s narratology poetics and his conceptualization regarding narrative time.