بسيج منابع ، فرهنگ سياسي و مسئله تداوم نهضت هاي اجتماعي در ايران ( مطالعه موردي نهضت نفت )

نهضت هاي اجتماعي در تاريخ معاصر ايران، تا پيش از انقلاب اسلامي، عموماً شكست خورده و تداوم نداشته اند . نهضت ملي شدن نفت يكي از اين جنبش هاي ناكام به شمار مي رود. در حالي كه در 30 تير سال 1331 بسيج گسترده اي از نيروهاي اجتماعي روي داد؛ حدود يكسال بعد، در جريان كودتاي 28 مرداد چنين بسيجي امكان پذير نشد و نهضت نفت بدون مقاومت جدي مردمي سقوط كرد. اين پژوهش با تكيه بر مفهوم سازمان در نظريه بسيج منابع چارلز تيلي به تبيين چرايي اين فرايند مي پردازد. در اين راستا، ابتدا با تكيه بر منابع تاريخي به فقدان سازمان در نهضت ملي اشاره مي شود و سپس علل آن بررسي مي گردد. بر اساس يافته هاي اين مقاله، فقدان اخلاق و فرهنگ سياسي مطلوب و معطوف به همكاري جمعي از عوامل اصلي اين مشكل به به ظهور « استبداد، بي اعتمادي و فردگرايي « شمار مي روند. در واقع، چرخه فرهنگي مي انجامد كه كار سازماني را سخت و گاه ناممكن مي سازد . بنابراين در فقدان فرهنگ سياسي مطلوب ، از جنبش هاي اجتماعي در ايران انتظار موفقيت نمي رود و جنبش هايي چون نهضت نفت حتي در صورت نبود فشار خارجي، محكوم به شكست بوده اند.